[PDF] Dorota Chojnowska redaktor naczelna

1 2 3 5 Odkrywamy miejsca niedoceniane! Czas, by lubuski kurort agów pozna a ca a Polska, a malownicze tereny wok...

02-15 blog

3/6/09

15:58

Page 1

02-15 blog

3/6/09

15:59

Page 2

02-15 blog

3/6/09

15:59

Page 4

Odkrywamy miejsca niedoceniane! Czas, by lubuski kurort ¸agów pozna∏a ca∏a Polska, a malownicze tereny wokó∏ Zalewu Zegrzyƒskiego sta∏y si´ popularne nie tylko wÊród mieszkaƒców Warszawy. W ˚yrardowie natomiast obowiàzkowo powinni stawiç si´ mi∏oÊnicy architektury industrialnej z koƒca XIX w. Równie˝ Egipt ukazuje na swe nieznane oblicze. Zamiast oglàdaç piramidy i wygrzewaç si´ na pla˝ach, zagrajmy w golfa. Zatem w drog´, odkrywajmy Êwiat!

We explore the underestimated places! It is time that the whole Poland got to know the Łagów resort in Lubuskie, and the picturesque areas around Lake Zegrzyński became popular not only among the inhabitants of Warsaw. And the amateurs of the late 19th century industrial architecture are obliged to come to Żyrardów. Also Egypt shows us its unknown face. Instead of visiting the pyramids and sunbathing on the beaches, let's go and play there golf. Let's move then and explore the world!

Dorota Chojnowska redaktor naczelna

02-15 blog

3/6/09

16:00

Page 6

at hand's reach

w zasi´gu r´ki

Aldona Korzeniowska

OCEAN, SEA, RIVER

Na fali, Grecja Devil’s Bay na wyspie Karpathos w Grecji to zatoka dla hardcore’owców. Do wody prowadzi zejÊcie po kamieniach, a fale osiàgajà nawet dwa metry. Z∏ap jednà z nich! Na skalistej wyspie panujà równie˝ doskona∏e warunki do uprawiania wspinaczki ska∏kowej. I co najwa˝niejsze – wcià˝ jeszcze jest ma∏o popularna wsród turystów – dlatego panuje tu wzgledna cisza i spokój. Wyjazdy na Karpathos organizuje biuro podró˝y Filoktitis (0 32 780 61 39, www.filoktitis.pl).

fot.: Filoktitis

On the waves, Greece Devil's Bay on Karpathos island in Greece is a bay for hardcore amateurs. To the water you step down the stones and the waves are up to two meters high. Catch one of them! On this rocky island there are also great conditions to do rock climbing. And what is most important - it is still not very popular among tourists - so there's relative silence and peace around. Trips to Karpathos are organized by Travel Agency Filoktitis (+48 32 780 61 39, www.filoktitis.pl).

02-15 blog

3/6/09

16:00

Page 8

at hand's reach

fot.: arch OzzTerra

w zasi´gu r´ki

Pod wodà, Australia

Under water, Australia

Nie przestrasz si´, jeÊli nagle podczas nurkowania na Cod Hole zza koralowca wyp∏ynie wielki, dwumetrowy potwór potato cod (Granik Ziemniaczany). Oprócz swojego ma∏o apetycznego wyglàdu (nie bez przyczyny w jego nazwie angielskiej znalaz∏ si´ ziemniak – potato) ryba ma bardzo spokojne usposobienie. Wolno i z godnoÊcià, niczym filozof, rusza powoli p∏etwami. Ziemniaczane ryby przyzwyczajone sà do obecnoÊci nurków, dlatego nie zwracajà na nich szczególnej uwagi. Chyba ˝e mamy w r´ku jakiÊ smako∏yk! Na nurkowanie wÊród raf australijskich zabierze nas Biuro podró˝y Ozterra. (tel. 0 22 353 24 24, www.ozterra.com)

Don't get scared if when diving at Cod Hole there will emerge from behind the anthozoa a giant, two-meter-long monster Potato Cod (Epinephelus Tukula). Apart from its rather not too delicious look (it's not without a reason that in its English name there is potato), the fish is very peaceful. It moves slowly and with dignity like a philosopher considering each movement of a fin. Potato fishes are accustomed to the presence of divers, so they don't even pay much attention to them. Unless we hold some delicacy! Travel Agency Ozterra will take us diving among Australian reefs. (tel. +48 22 353 24 24, www.ozterra.com)

02-15 blog

3/6/09

16:00

Page 10

at hand's reach

fot.: arch

w zasi´gu r´ki

Dzika rzeka, Argentyna

The wild river, Argentina

Gotowi na ekstremalne prze˝ycie? White water rafting to sport dla odwa˝nych. Zimna krew i bezgraniczne zaufanie do sternika raftu sà szczególnie wa˝ne, jeÊli rzucamy si´ w odm´ty rzeki Atuel w po∏udniowej Argentynie. Do wyboru mamy trzy dystanse podró˝y – 6, 10 i 16 km. Przep∏yni´cie najkrótszego nich zajmie oko∏o godziny. Najd∏u˝szà zaÊ pokonamy w ok. 2 godz. W czterostopniowej skali trudnoÊci Atuel ma stopieƒ drugi i trzeci. Na rafting zabierze Ciebie MK Tramping (tel. +48 12 430 01 72, www.mktramping.pl).

Are you ready for an extreme experience? White water rafting is a sport for the brave. Cold blood and full trust in the raft's helmsman are particularly important if we "throw" ourselves in the currents of the Atuel river in southern Argentina! We can choose between three traveling distances - 6, 10 and 16 km. Covering the shortest one takes about an hour. The longest is 2 hours. In the 4-point grade of difficulty the Atuel is at the second and third point. For the rafting will take you MK Tramping (tel. +48 12 430 01 72, www.mktramping.pl)

02-15 blog

16:00

Page 12

z bloga / blog

ADRES REDAKCJI 02-548 Warszawa, ul Gra˝yny 15 lok. 112-114 tel./fax: +48 22 845 58 41 redakcja: tel.: +48 22 845 29 24 www.magazynswiat.pl [emailprotected] [emailprotected]

Agnieszka Rodowicz

PRZYSMAK Z OAX ACA DELICACY FROM OAX ACA Oaxaca (Meksyk) s∏ynie przede wszystkim z wyrobu czekolady. Mnie jednak bardziej ni˝ czekoladowy sos mole (podaje si´ tu w nim np. kurczaka) zaintrygowa∏y chapulínes, czyli... koniki polne (s∏owo pochodzi z indiaƒskiego j´zyka nahuatl i oznacza owada skaczàcego jak pi∏ka kauczukowa, w innych hiszpaƒsko j´zycznych krajach nazywajà si´ saltamontes). Na targu przy Calle 20 de Noviembre natkn´∏am si´ na stoiska z owadami. Stosy chrupiàcych Êwierszczyków ka˝dego rozmiaru: od takich wielkoÊci ziarnka s∏onecznika po okazy wielkoÊci palca wskazujàcego czeka∏y na amatorów tego przysmaku. Ci szczególnie licznie przybywajà do Oaxaca jesienià, kiedy koników jest najwi´cej. Piknikujà wtedy na wzgórzach za miastem, a o Êwicie zbierajà, zaspane i zm´czone wieczornym koncertowaniem, owady. Niektórzy jedzà je od razu, jeszcze ruszajàce odnó˝ami. Lepiej ich jednak nie naÊladowaç, poniewa˝ surowe Êwierszcze mogà przenosiç groêne paso˝yty. Owadom usuwa si´ odnó˝a i skrzyd∏a, a nast´pnie czyÊci si´ i myje. Potem chapulínes pra˝one sà z dodatkiem chili, czosnku i soku z limonki. Podawane jako zakàska do piwa, przystawka lub dodatek do dania g∏ównego. Sà s∏ono-kwaÊne, chrupiàce i na pewno zdrowsze ni˝ chipsy (chapulínes sà bogatym êród∏em bia∏ka i majà ma∏o t∏uszczu). W dodatku lokalna legenda mówi, ˝e kto zje pra˝onego konika, na pewno do Oaxaca powróci!

W ZASI¢GU R¢KI / AT HAND'S REACH Ocean, morze, rzeka / Ocean, Sea, Rivier . . . . .6

Wieliczka – miasto nowych szans Wieliczka - the city of new opportunities . . . .66

Z BLOGA / BLOG Przysmak z Oaxaca / Delicacy from Oaxaca . .12

˚ubr po polsku / Polish wisents . . . . . . . . . . .68

100 KILOMETRÓW PRZYGODY ONE HUNDRED KILOMETERS OF ADVENTURE Ekstremalnie pi´kna Etiopia Ethiopia: extreme beauty . . . . . . . . . . . . . . .16 fot.: A. Rodowicz

3/6/09

Oaxaca (Mexico) is famous for its chocolate production. But more than by chocolate mole sauce (frequently served with chicken) I was intrigued by chapulínes – grasshoppers. The name itself comes from Native American language Nahuatl and means “an insect which jumps like a rubber ball”. In other Spanish-speaking countries they are called saltamontes. I came across an insect stall walking through a market at Calle 20 de Noviembre. Piles of grasshoppers of all sizes lied there waiting for aficionados of this unusual delicacy. It is best to come to Oaxaca in autumn, when there are plenty of grasshoppers. You can have a picnic on one of the hills outside the city, and in the morning, when the insects are tired with giving their evening concerto, you will see people collecting them, or maybe even eating them on the spot. It is best, however, not to eat grasshoppers raw as they can carry dangerous parasites. First, you need to remove the legs and wings and clean the insect’s body. Chapulines are then fried with chili peppers, garlic, and lime juice. They are served as a snack or an addition to the main dish. They taste sour-salty, they’re crispy, but obviously healthier than regular crisps, being a low-fat and rich source of protein. According to a local legend, if you taste one of them, you will return to Oaxaca.

W PODRÓ˚Y / IN THE JOURNEY Nordycki aperitif A Nordic aperitif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72

Z wiatrem w ˝aglu / Wind in the sails . . . . . .22

DOTYK CODZIENNOÂCI / EVERYDAY LIFE W Koniakowie stringi heklujà In Koniaków they crochet thongs . . . . . . . . .74

WYDARZENIA / EVENTS IV Jarmark Floriaƒski / Floriaƒska Fair . . . . . . .28

Myd∏o i zamà˝pójÊcie Soap and matchmaking . . . . . . . . . . . . . . . .78

Enduro Azja 2009 / Enduro Asia 2009 . . . . .32

WYPRAWA / EXPEDITION Ja pójd´ górà a ty dolinà I'll take the mountain, you take the valley . . .84

Zabawa po mazowiecku / Masovian style fun . .36 SPACEREM PO... / WALKING AROUND … I de Girard stworzy∏ ˚yrardów … and de Girard created ˚yrardów . . . . . . . .38

Wypoczàç aktywnie Active Leisure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88

REDAKTOR NACZELNA DOROTA CHOJNOWSKA [emailprotected] WSPÓ¸PRACA IWONA CHODOROWSKA ANNA JANOWSKA MA¸GORZATA KOCA¡DA KAZIMIERZ MEYER AGNIESZKA RODOWICZ KATARZYNA SKORSKA AGNIESZKA WÓJCIK

PROMOCJA ALDONA KORZENIOWSKA [emailprotected] [emailprotected] REKLAMA MAREK RY¡SKI [emailprotected]

Weekend nad wodà Outside of Warsaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92

[emailprotected]

Miasto kolorów / The city of colours . . . . . . .44 Rynek i okolice The market square and its vicinity . . . . . . . . .52

W górach I dolinach In the mountains and valleys . . . . . . . . . . . .96

T¸UMACZENIE I KOREKTA ANNA SIECI¡SKA FILIP MAJKOWSKI

Na ¸agów / ¸agów besieged . . . . . . . . . . . .56

Bez limitów / Without limits . . . . . . . . . . . .102

Sport i zabytki / Sport and the monuments . . .60

Kolory rowerowej przygody Colours of cycling . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106

MIEJSCE / PLACE Golf pod piramidami Golf and the pyramids . . . . . . . . . . . . . . . . .62

Podró˝ w czasie Travelling back in time . . . . . . . . . . . . . . . .110

Niezamówionych materia∏ów redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania. Magazyn Âwiat© nie ponosi odpowiedzialnoÊci za treÊç og∏oszeƒ i reklam i ma prawo odmówiç publikacji bez podania przyczyny. © Copyright by Magazyn Âwiat Wszystkie materia∏y sà obj´te prawem autorskim. Przedruk materia∏ów materia∏ów jakiejkolwiek formie i w jakimkolwiek j´zyku bez wczeÊniejszej pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca zabrania bez umownej sprzeda˝y numerów bie˝àcych i archiwalnych miesi´cznika „Âwiat Podró˝e Kultura”. Dzia∏anie wbrew powy˝szemu zakazowi skutkuje odpowiedzialnoÊcià prawnà.

KOREKTA POLSKA BARBARA ZAPOLSKA DYREKTOR ARTYSTYCZNY PIOTR JANOWCZYK NAK¸AD 10 OOO egzemplarzy © Copyright by Magazyn Âwiat OK¸ADKA: www.visitdenmark.com Christian Alsign

02-15 blog

3/6/09

16:01

Page 14

In June

Dni Otwarte ˚eglugi WiÊlanej W Krakowie na Bulwarach WiÊlanych podczas pikniku, pop∏yniemy jachtami ˝eglugi WiÊlanej i jachtem motorowym.

Uroczysko Na dwa dni w∏adz´ w SupraÊlu przejmà teatry uliczne, artyÊci cyrkowi, muzycy, malarze, rzeêbiarze, filmowcy... Uroczysko For 2 days the city of SupraÊl will be taken over by street theaters, circus artists, musicians, sculptors, painters...

Vistula navigation open days During a picnic on the Vistula Boulevards (Krakow) we can take a trip by the Vistula Navigation yachts. www.zeglugawislana.pl

www.uroczysko.art.pl Piknik Lotniczy Góraszka Na lotnisku w Góraszce zobaczymy zapierajàce dech w piersiach pokazy lotnicze oraz wspó∏czesne i zabytkowe samoloty. Aviation Picnic in Góraszka At the airport of Góraszka we shall see breathtaking air shows as well as modern and historic planes. www.piknik-goraszka.pl Festyn kultury s∏owiaƒskiej i cysterskiej Mi∏oÊç, damy i rycerze – czyli wszytko o idealnej mi∏oÊci w Êredniowieczu na imprezie w Làdzie. Festival of Slavic & Cistercian culture Love, ladies and the knights - all about the medieval ideal love during the event in Làd. www.lad.pl Local Press Foto W Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki (ul. Elektoralna 12, Warszawa, godz. 15) poznamy wyniki konkursu, a prace na wystawie (pl. Bankowy 3/5). Local Press Foto We will know the results of the contest in the Masovian Center of Culture and Art (Elektoralna 12 street, Warsaw, 3 pm). The works will be exhibited on Bankowy Square 3/5. Ethno Port Poznaƒ W starym korycie Warty zagrajà m.in. Transglobal Underground, ˚ywio∏ak, Habib Koite & Bamada, Slowinska.art.pl Ethno Port Poznaƒ In the old riverbed of the Warta will play Transglobal Underground, ˚ywio∏ak, Habib Koite & Bamada, Slowinska.art.pl and others. www.ethnoport.pl

Afryka w Pociàgu Papieskim Podczas podró˝y pociàgiem zobaczymy pokazy filmów i zdj´ç Jurka Pawlety z Malawi, Zanzibaru i Tanzanii. Africa on the papal train While traveling on the train we will see a show of films and photographs by Jurek Pawleta from Malawi, Zanzibar and Tanzania. www.jpfoto.pl Cudawianki Parada teatralna, armia kuglarzy, koncerty, sztuczne ognie i puszczzanie wianków – to wszystko prze˝yjemy tylko w Gdyni! Cudawianki Theater parade, an army of jugglers, concerts, fireworks and floating the wreaths - we'll have it all only in Gdynia! www.gdynia.pl

informacje i regulamin konkursu na stronie www.pot.gov.pl

Wroc Love Fest Na Wyspie S∏odowej (Wroc∏aw) wystapià m.in.: Ojos de Brujo, Natural Dread Killaz & Riddim Banditz, Oszibarack i Psio Crew. Wroc Love Fest On the Wroc∏aw S∏odowa Island will perform: Ojos de Brujo, Natural Dread Killaz & Riddim Banditz, Oszibarack and Psio Crew. Warsaw Fashion Street Tematem modowej imprezy na Nowym Âwiecie i Krakowskim PrzedmieÊciu w Warszawie jest Chopin. Warsaw Fashion Street The theme of this fashion event on Nowy Âwiat and Krakowskie PrzedmieÊcie in Warsaw is Chopin. www.warsawfashionstreet.pl

partnerzy i sponsorzy:

Ministerstwo Sportu i Turystyki Rzeczypospolitej Polskiej

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej

STOWARZYSZENIE KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ

16-21 etiopia

3/6/09

16:01

Page 16

one hundred kilometers of adventure

100 kilometrów przygody

Ma∏gorzata Kocaƒda

E T H I O P I A : E X T R E M E B E AU T Y

Jadàc na po∏udnie Etiopii, co chwila mija si´ tereny zamieszkane przez inne grupy etniczne. A im dalej, tym bardziej niezwyk∏e.

fot.: M. Kocaƒda

Heading south you come across more and more different ethnic groups – and the further you go, the more exciting it gets.

Kobieta z ludu Mursi / Mursi Woman

16-21 etiopia

16:02

Page 18

one hundred kilometers of adventure

100 kilometrów przygody

BUS RITUAL >> We come to the train station in Addis Ababa before dawn. Long-distance buses from all larger cities of Ethiopia set off before the sun rises. As soon as the station gates are open a crowd of people starts flowing in and out. Groping their way in the dark, people are looking for the right bus. So are we. We eventually get on a time-worn bus, put our packs on top of it, and the journey begins!

RYTUA¸ AUTOKAROWY >> Na dworcu w Addis Abebie stawiamy si´ jeszcze przed wschodem s∏oƒca. Ze wszystkich wi´kszych miast Etiopii autobusy dalekobie˝ne wyruszajà o Êwicie. Kiedy tylko otwierajà si´ bramy dworca, przelewa si´ przez nie t∏um. W ciemnoÊci, prawie po omacku, ludzie szukajà swojego autobusu. My równie˝. Nagle wy∏awia nas naganiacz i prowadzi do nieco nadgryzionego z´bem czasu pojazdu. ¸adujemy plecaki na dach, kupujemy bilety i ruszamy! TARG KROKODYLI >> JesteÊmy w Arba Minch – najwi´kszym mieÊcie po∏udniowej Etiopii. Z europejskiego punktu widzenia, bardziej przypomina ono wieÊ. Z jego najwy˝ej po∏o˝onej cz´Êci, powy˝ej klifu, rozciàga si´ widok na górskà rozpadlin´ oraz jeziora Chamo i Abaya. W dali, na zachodzie widaç góry si´gajàce prawie 4000 m n.p.m. Stàd ruszamy w rejs po jeziorze Chamo na Targ Krokodyli. Wbrew pozorom nie jest to miejsce, gdzie mo˝na kupiç krokodyla w formie ˝ywej lub przetworzonej, lecz odcinek piaszczystego brzegu, na którym wylegujà si´ gady. Tu˝ nad powierzchni´ wody wystajà oczy hipopotamów – niewielkie stado wygrzewa si´ na s∏oƒcu, stojàc na dnie p∏ytkiego jeziora. Wy∏àczamy silnik, aby ich nie dra˝niç, i podp∏ywamy bli˝ej. Hipopotamy to jedne z najniebezpieczniejszych zwierzàt Afryki. Rozdra˝nione, bez problemu wywróci∏yby naszà ∏ódê, a tego nie chcemy, bioràc pod uwag´ zainteresowane nami krokodyle. Za chwil´ przep∏ywa obok nas rybak na „∏ódce” zrobionej z kilku ga∏´zi. Najwyraêniej z krokodylami i hipopotamami mo˝na si´ jednak jakoÊ „dogadaç”.

CHATY Z LIÂCI >> W wiosce Chencha trwa w∏aÊnie wielki targ. Podchodz´ do kilku kobiet siedzàcych pod roz∏o˝ystym drzewem. Gdy wyciàgam aparat fotograficzny, zaczynajà krzyczeç.

CROCODILE FAIR >> We are in Arba Minch, the largest city in southern Ethiopia – although, from the European point of view, one might consider it a village. From its highest part you can watch the lakes Chamo and Abaya. Further in the west you can see mountain tops reaching 4,000 metres above the sea level. We set off for a cruise on the Chamo lake to see the “Crocodile fair”. Despite the name, it is not a place where you can buy a crocodile, in any form, but a stretch of shore where these huge reptiles loll about. Just above the surface of the water I notice a few pairs of hippopotamus’ eyes. A small herd stand on the bottom of the shallow lake and bask in the sun. We stop the engine and come closer. The hippopotamus is one of the most dangerous animals in Africa. If they get angry, they might knock our boat over, which would be undesirable considering the crocodiles. After a while we see a fisherman passing by on a wooden “boat” literally patched together from a few branches. It looks like there are ways of being in good terms with the hippos and crocodiles.

ON THE WAY >> We stop in Weyto. Today this little vilchata ludu Dorze / Dorze hut

Szybko si´ wycofuj´. – Nie przejmuj si´ – mówi mi przewodnik. – One po prostu sà w stanie wskazujàcym. Za chwil´ sama spróbowa∏am niesamowicie mocnej miejscowej wódki oraz piwa tella wa˝onego z etiopskiego zbo˝a teff oraz kukurydzy. Tella przypomina g´stà zup´ i cz´sto dodaje si´ do niego ostry i goràcy wywar z liÊci kawy. T´ ekstremalnà mieszank´ podano mi w wielkiej metalowej puszce. Prze˝y∏am... Jednak Chencha s∏ynie przede wszystkim z chat ludu Dorze. Na bambusowym szkielecie wyplata si´ Êciany z liÊci i ∏odyg tzw. fa∏szywego bananowca (enset). Gotowe wyglàdajà jak wiklinowy kosz. Wówczas szkielet si´ usuwa, a chat´ przykrywa liÊçmi bananowca. Chaty, wbrew pozorom sà bardzo trwa∏e – mo˝na w nich mieszkaç nawet do 50 lat. Domostwa sk∏adajà si´ z kilku domków. Ka˝dy pe∏ni innà funkcj´, np. do gotowania, spania, trzymania zwierzàt. G∏ówna chata mieszkalna jest nieraz dwupi´trowa. W przydomowych ogródkach rosnà si´ g∏ównie fa∏szywe bananowce. Z miazgi ich pnia wytwarza si´ smakowity chlebek koczo.

LEAF HUTS >> We come to a huge fair in the Chencha village. I approach a few women who sit under a wide-stretching tree. When I take out my camera they start to scream. I with-

fot.: M. Kocaƒda

Targ Krokodyli / Crocodile Fair

draw immediately. But the guide tells me not to bother about it. “They have been drinking.” After a moment I also taste local vodka and tella beer brewed from Ethiopian rye and corn. It looks a bit like a thick soup, and is usually mixed with hot and spicy coffee leaf extract. I drink this extreme mixture from a metal can. I survived... But Chencha is primarily known for its Dorze people’s huts. The walls are weaved around a bamboo structure from the leaves and stalks of enset, or so called ‘false banana’. When they are completed, the structure is removed and the hut is then covered with banana leaves. Contrary to appearances, these huts are very tough and can be used for up to 50 years. A typical homestead consists of a few huts, each of them used for different purposes. The main living quarters are sometimes two-storey. In the gardens around the huts grow false bananas, which are a source of building material and food. Their wood pulp is used to make delicious bread.

fot.: M. Kocaƒda

3/6/09

W DRODZE >> Zatrzymujemy si´ w Weyto. Akurat dziÊ w tej ma∏ej wiosce ludu Tsemai odbywa si´ targ. Tutaj mieszkaƒcy nie zak∏adajà tradycyjnych strojów tylko w obecnoÊci turystów.

lage of the Tsemai people hodls a fair. Here the inhabitants wear traditional attorneys not only for the tourists’ sake – they

16-21 etiopia

16:02

Page 20

konkurs

100 kilometrów przygody

Konkurs fotograficzny

really use them every day! This turned out to be a rule in all southern settlings. I was enchanted and it wasn’t after a few days later, on a different fair in Key Afer, that I remembered I was there to take photos.

EXTREME DECORATIONS >> Members of the Mursi

Oni w nich chodzà na co dzieƒ! I tak by∏o ju˝ wsz´dzie na po∏udniu. Z wra˝enia nie zrobi∏am ˝adnej fotografi, tylko przyglàda∏am si´ kolorowemu t∏umowi. Na szcz´Êcie kilka dni póêniej na innym targu w Key Afer u ludu Benna uda∏o mi si´ opanowaç emocje i zrobi∏am kilka zdj´ç.

EKSTREMALNE DEKORACJE >> Dla ludu Mursi zamieszkujàcego tereny Parku Narodowego Mago pi´kna kobieta to taka, która w dolnej wardze nosi gliniane krà˝ki wielkoÊci p∏yty CD. Proces upi´kszania rozpoczyna si´, gdy dziewczynka osiàgnie dojrza∏oÊç. Wówczas jej dolne siekacze sà wybijane, a dolna warga przecinana i rozciàgana tak, ˝eby zmieÊci∏ si´ gliniany krà˝ek. Stopniowo, w miar´ jak skóra si´ rozciàga, krà˝ek zast´puje si´ wi´kszym. Kobiety mogà wyjmowaç p∏ytk´, ale nigdy podczas jedzenia i picia w towarzystwie m´˝czyzn oraz w czasie rytualnych ceremonii. W jednej z wiosek spotykam... bia∏ego cz∏owieka! Jean, antropolog, w∏aÊnie zbiera materia∏y do pracy doktorskiej o Mursi. – To nieprawda, ˝e ten rodzaj ozdoby zacz´to stosowaç z ch´ci oszpecenia kobiet, by ochroniç je przez porwaniem do niewoli – t∏umaczy. – Noszenie krà˝ka w wardze czyni tu kobiet´ tak atrakcyjnà, jak w Europie noszenie minispódniczki. Kobiety z krà˝kiem w wardze poruszajà si´ z gracjà, nie krzyczà, majà specyficzne eleganckie u∏o˝enie g∏owy. Po prostu sà pi´kne! Za takà dziewczyn´ przysz∏y mà˝ bez mrugni´cia okiem ofiaruje ojcu porzàdne stadko krów. Teraz czekam, a˝ Jean dokoƒczy swojà prac´ doktorskà, wówczas b´d´ mog∏a dowiedzieç si´ wi´cej o niesamowitych zwyczajach Mursi. I mam nadziej´, ˝e jak najszybciej znów zjawi´ si´ na goràcym po∏udniu Etiopii, by spotkaç tych wyjàtkowych ludzi i poznawaç ich kultur´, póki wspó∏czesny Êwiat nie zmieni jej oblicza.

people consider a women beautiful when she wears a clay plate of a size of a CD in her lower lip. The beautifying process begins as soon as the girl becomes mature. Her lower incisors are pulled out and the lower lip is cut and stretched so that it can hold a clay circle. Gradually, as the skin stretches, the circles are replaced with bigger ones. Women can take the plate out, but never when they dine with men or during ritual ceremonies. In one of the villages I meet a white man. Jean, an anthropologist, studies the Mursi people’s habits to write his doctor’s thesis. “It’s not true this type of decoration was first used to make women unattractive and thus protect them from being captured and enslaved,” he explains. “This circle makes women attractive as a mini skirt in Europe. Wearing it, women move gracefully, they don’t shout, and the way they keep their head is very elegant. They are just beautiful! For a girl like that, the future husband will be eager to offer to her father a herd of cows without thinking twice.” Now I wait for Jean to complete his thesis so that I can learn more about the traditions of the Mursi. And I hope to come back to Ethiopia and its unique people before the modern world changes their live completely.

Poka˝ nam Êwiat przez pryzmat swojego obiektywu! Autor najlepszego zdj´cia zostanie nagrodzony albumem „Najs∏ynniejsze miejsca i budowle Êwiata” Najlepsze zdj´cia b´dà opublikowane w magazynie „Âwiat, Podró˝e, Kultura”. Nagrod´ ufundowa∏o wydawnictwo Hachette.

Show us the world through the eye of your camera! The author of the best photograph will be awarded with the album "The Most Famous Places and

Dojazd: samolotem do Addis Abeby (m.in. Lufthansa, British Airways, Turkish Airlines). Z Brukseli, Frankfurtu, Pary˝a, Rzymu i Sztokholmu polecimy równie˝ liniami Ethiopian Airlines. Ich pasa˝erowie majà zni˝ki na loty wewnàtrz Etiopii. Waluta: 10 birr = 3 z∏ Wiza: wydawana na lotnisku

Edifices of the World". The best photos will be published in "Âwiat, Podró˝e, Kultura" magazine. Prizes sponsored

Getting there: by plane to Addis Abeba (i.e.Lufthansa, British Airways, Turkish Airlines). From Brussels, Frankfurt, Paris, Rome and Stockholm also with Ethiopian Airlines. Passengers are granted discounts for domestic flights in Ethiopia. Currency: 10 Birr = 3 PLN Visa: upon arrival

by Hachette Publishing House.

Addis Abeba

www.tourismethiopia.org

fot.: M. Kocaƒda

3/6/09

ZDJ¢CIA PROSIMY PRZESY¸Aå NA ADRES / SEND YOUR PHOTOS TO: [emailprotected]

22-27 cypr

16:02

Page 22

one hundred kilometers of adventure

100 kilometrów przygody

Dorota Chojnowska

WIND IN THE SAILS

Agia Napa

– Pogoda, fale, ciep∏a woda, s∏oƒce praktycznie przez ca∏y rok. Czego chcieç wi´cej? – pyta si´ Zosia Klepacka, czterokrotna mistrzyni Êwiata w windsurfingu. Woda na Cyprze przez ca∏y rok ma temeperatur´ porównywalnà do tej u egipskich wybrze˝y, ale jest mniej s∏ona. Nie ma te˝ raf z niebezpiecznymi czasem dla cz∏owieka mieszkaƒcami. – Jednym s∏owem na Cyprze panujà najlepsze warunki w Europie do uprawiania windsurfingu – zapewnia Zosia. Wie, co mówi. Sama przez kilka miesi´cy w roku w∏aÊnie tutaj przygotowuje si´ do zawodów.

Najlepsze miejsce do uprawiania windsurfingu? – OczywiÊcie Cypr

wahania mówi Zosia Klepacka.

fot.: arch. CTO, T. Olendzki

Z ZACHODNIM WIATREM >> Na

– bez chwili fot.: arch. CTO

3/6/09

Cyprze dobre warunki panujà nawet poza sezonem – mówi zawodniczka. Jej ulubionym miejscem jest Limassol. Drugie co do wielkoÊci miasto na Cyprze s∏ynie z pi´knej piaszczystej pla˝y, na której Zosia pojawia si´ ju˝ o godz. 9.

The best place for

windsurfing - Of course Cyprus, says without hesitation Zosia Klepacka.

- The weather, waves, warm water, the sun shining virtually all year long - what to wish for more? - asks Zosia Klepacka, a four-time windsurfing world champion. The water's temperature in Cyprus is throughout the whole year as warm as in Egypt, but less salty. There aren't any reefs with their occasionally dangerous inhabitants. - In other words Cyprus has the best conditions for windsurfing – assures Zosia Klepacka. She knows what she is saying. She herself for several months each year prepares here for the competitions.

Curium

22-27 cypr

3/6/09

16:03

Page 24

one hundred kilometers of adventure

100 kilometrów przygody

WITH THE WESTERN WIND >> In Cyprus there are good conditions even after the season - says the competitor. Her favourite spot is Limassol. This second biggest city in Cyprus is famous for a beautiful sandy beach, where Zosia comes already at 9 am. However, the real surfing starts at around 11. The most frequent here western winds at this time are up to 12-13 knots fast. The wind does not subside before 7-8 pm when Zosia has dinner and goes out to the town. Night life in Limassol flourishes after the season as well. Her favourite clubs and pubs are here. And if we would like to stay away from the waves for a change, we should visit the Kolossi castle or the ancient town of Curium. In Limassol there is the recommended by Zosia windsurfing school - Crest Watersports.

durfingowych pasji swoich towarzyszy. Mówi si´, ˝e tutejsze pla˝e Nissi Beach i Grecian Beach o bia∏ym i bardzo drobnym piasku i turkusowej czystej wodzie nale˝à do najpi´kniejszych na Cyprze. W okolicznych kafejkach imprezy trwajà do bia∏ego rana.

Z DESKI NA DESK¢ >> Skarpy malowniczo schodzàce do wody, przepaÊci widoki, jakie zastaniemy na wybrze˝u przy Polis. – Niedaleko od brzegu z morza wyrastajà skaliste wysepki. Mo˝na bez trudu do nich dop∏ynàç. Trzeba jednak uwa˝aç na silne pràdy, które sà wokó∏ nich – ostrzega windsurferka. – Poza tym wiejà tu nieco s∏absze wiatry, z którymi poradzà sobie nawet poczàtkujàcy. Na niebezpieczne pràdy trzeba uwa˝aç równie˝ w Pafos, szczególnie jeÊli si´ odp∏ywa dalej od brzegu. Ale tak˝e tutaj swobodnie mogà p∏ywaç osoby z niewielkim doÊwiadczeniem. – W styczniu i lutym mo˝na tu uprawiaç i windsurfing, i snowboard – opowiada Zosia. – Wystarczy podjechaç 1,5 godz. w góry Troodos. Wówczas mo˝na np. sp´dziç trzy dni nad morzem i trzy dni w górach. I nie trzeba si´ martwiç brakiem w∏asnego sprz´tu. W wielu hotelach snowboard mo˝na wypo˝yczyç za darmo.

FOR THE CHAMPIONS >> Whoever decides to windsurf in Ayia Napa should already have some skills - says Zosia. The wind here is 5-10 km/h on average. When the weather is worse, it is 20-30 km/h. So you can have fun! Those who don't share their friends' windsurfing passions will also be satisfied. It is said that the Nissi Beach and Grecian Beach, with their white and

SPRZ¢T W PODRÓ˚Y >> Do paêdziernika na Cypr najtaniej i najwygodniej windsurferzy dotrà czarterami. Przy tego typu lotach mo˝na wykupiç specjalny pakiet windsurfingowy. Za

Zamek Kolossi / Colossi Castle

very fine sand and turquoise clear water, are among the most beautiful in Cyprus. Parties in cafes here last until morning.

FROM ONE BOARD TO ANOTHER >> Picturesque scarps descending into water, precipices and views which we can see near Polis on the coast. - Near the shore, rocky islands emerge from the sea. You can easily swim to them. - We must be careful, however, of strong currents around them - the wind-

Curium r e k l a m a

fot.: T. Olendzki

DLA OR¸ÓW >> KtoÊ, kto decyduje si´ na uprawianie windsurfingu w Ayia Napie, powinien ju˝ coÊ umieç – mówi Zosia. Wiatry wijà tu Êrednio z szybkoÊcià 5–10 km/godz. Przy gorszej pogodzie dochodzà do 30 km. Mo˝na zatem poszaleç! Nie b´dà zawiedzione równie˝ osoby, które nie podzielajà win-

fot.: T. Olendzki

Jednak prawdziwe surfowanie zaczyna si´ ok. 11. Wiejàce tu najcz´Êciej zachodnie wiatry osiàgajà wówczas szybkoÊç nawet do 13 w´z∏ów. Dopiero ok. godz. 19 wiatr cichnie, wtedy Zosia je obiad i rusza na miasto. W Limassol ˝ycie nocne kwitnie nawet poza sezonem. Tutaj znajdujà si´ jej ulubione kluby i puby. Chcàc dla odmiany sp´dziç kilka dni z daleka od fal, trzeba zajrzeç do zamku Kolossi albo do antycznego miasta Curium. W Limassol znajduje si´ sprawdzona przez zawodniczk´ szko∏a windsurfingowa – Crest Watersports.

22-27 cypr

3/6/09

16:03

Page 26

outdoor

100 kilometrów przygody

surfer warns. - The wind here is slightly weaker, good also for the beginners. We should mind the dangerous currents also in Paphos, especially when we swim away from the shore. But this place is also good for those who have less experience. - In January or February we can do windsurfing and snowboard here at the same time - says Zosia. - We just have to ride 1,5 hours in the Troodos Mountains. Then we can spend for example 3 days at the seaside and 3 days in the mountains. And we don't have to worry if we don't have our own equipment. In many hotels snowboard can be rented for free.

TRAVELLING EQUIPMENT >> Before October the cheap-

Larnaka – Meczet Hala Su∏tan / Hala Sultan Mosque in Larnaca

44 euro mo˝emy zabraç tyle sprz´tu, ile chcemy – t∏umaczy Zosia. A na Cypr trzeba go troch´ zabraç. – Na pewno warto wziàç dwie deski – mniej i bardziej wyp*rnà, dwa ˝agle – wylicza – poza tym, wiadomo, pianka, kamizelka, r´kawiczki, buty… Ale nawet jeÊli nie mamy sprz´tu, bez problemu wypo˝yczymy go na ka˝dej pla˝y. Trzeba tylko wybraç takà wypo˝yczalni´, gdzie jest on w miar´ nowy. Na ka˝dej cypryjskiej pla˝y jest przynajmniej jedna szko∏a windsurfingowa. JeÊli macie wi´cej pytaƒ, zapytajcie Zosi´. Prawdopodobnie spotkacie jà na cypryjskim wybrze˝u, bo Zosia sp´dza tu wi´kszà cz´Êç roku!

est and the most convenient way for the windsurfers to get to Cyprus is to take a charter flight. With such flights we can buy a special windsurfing package. For 44 euro we can take as much equipment, as we wish. - explains Zosia. And we have to take quite much of it to Cyprus. - Certainly, it's best to take two boards - one of greater displacement and one with less, two sails - she ennumarates - and then, you know, a wetsuit, life vest, gloves, shoes... But even if we have no equipment, we can easily rent it on every beach. We just have to choose such a place, where they have rather new stuff. On every Cypriot beach there is at least one windsurfing school, thus we'll have no problem finding one. On each beach there are at least several of them. If you have more questions, ask Zosia. You'll probably meet her on the Cypriot shores, as she spends most of the year there!

A M E T H O D F O R C Y P R I O T WAV E S Na wyjazd windsurfingowy trzeba si´ przygotowaç! Eksperci z SurfCamp Teamu (www.surfCamp.pl) doradzajà na czym bedzie si´ p∏ywaç w tym sezonie. Oprócz polecanego sprz´tu, nie zapomnijmy o zabraniu na cypryjskie wakacje dobrego humoru. Tak zaopatrzeni spokojnie mo˝emy rzuciç si´ na fale! For a windsurfing journey we must be prepared Experts from SurfCamp Team (www.surfcamp.pl) advise on the surfing equipment for this season. Apart from the recommended items, let’s no forget to take with us good humor. Thus equipped we can freely throw ourselves against the waves!

Dojazd: na Cypr regularne przeloty zapewnie LOT. Od kwietnia do koƒca paêdziernika dzia∏ajà loty czarterowe linii Eurocypria do Pafos (z biurem podró˝y Triada) i do Larnaki (z biurami podró˝y CTBA i Itaka). Szko∏a windsurfingu: www.crestwatersports.com DaCurve, Tabou Radykalna deska wave dla profesjonalistów. Cena: 5999 z∏ Radical wave board for proffesionals. Price: 5999 PLN www.surfcamp.pl

Getting there: LOT provides regular flights to Cyrpus. Eurocypria operates charter flights from April thru October to Paphos (with Triada travel agency) and to Larnaca (with CTBA and Itaka travel agencies) windurfing shool: www.crestwatersports.com Neolityczna osada Kalavasos / Neolithic settlement in Kalavasos

Manic HD, Gaastra Manewrowy ˝agiel stworzony z myÊlà o p∏ywaniu na falach Cena: 2419 z∏ Manouver sail, designed for sailing on waves. Price: 2419 PLN www.surfcamp.pl

Girl Matrix Shortie, Gaastara Doskona∏a pianka na lato. Cena 310 z∏ Perfect wetsuit for summer. Price: 310 PLN www.surfcamp.pl

28-31 praga florian

3/6/09

16:04

Page 28

events

wydarzenia

traditional, slightly avant-garde. It is held on Floriańska street, one of few streets in Warsaw which survived the war with practically no damages. Here old tenement houses stand right next to a modern office building and in the background you can see the glass building of NoveKino Praha cinema. During the Fair, among the stylish street lamps and in the shade of the St. Florian Cathedral, this cobbled street is lined with counters selling traditional delicacies, handicraft products and antiques, which before the war belonged to Poles, Jews, Russians and Germans living in the district. wy Jolanta Koczorowska, kultywujàca tradycje stra˝ackiego Êwi´ta i koÊcielnego odpustu, ewoluuje w Êwi´to kolejnej niezwyk∏ej praskiej ulicy Floriaƒskiej. Ulicy jakby wyj´tej z krakowskiej Starówki.

IV Jarmark Floriaƒski

St. Florian’s Fair

Tradycyjny Jarmark Êw. Floriana z kapelami podwórkowymi, wozem stra˝ackim, r´kodzie∏em artystycznym i orkiestrà d´tà oraz… muzykà Êwiata, sambà, salsà i taƒcem brzucha. Na warszawskiej Pradze wszystko si´ mo˝e zdarzyç! Warszawska Praga jest niezwyk∏a. Ma∏o, ˝e znajdujà si´ tutaj najbardziej klimatyczne knajpy, niezwyk∏e galerie i sklepiki, to jeszcze odbywa si´ nieprzewidywalny Jarmark Floriaƒski. Jak bardzo nieprzewidywalny, przekonamy si´ 20 i 21 czerwca. Impreza, którà zapoczàtkowa∏ w 2006 r. abp. S∏awoj Leszek G∏ódê, a obecnie patronuje mu burmistrz dzielnicy Praga-Pó∏noc m.st. Warsza-

Traditional St. Florian’s Fair with folk bands, fire engine, handicraft products and an orchestra, all this accompanied by samba, salsa and belly dancers – where else can you

BIA¸E KRUKI >> Jarmark jest taki jak ca∏a dzielnica. Odrobin´ tradycyjny, troch´ awangardowy – w koƒcu odbywa si´ na Floriaƒskiej, jednej z niewielu ulic w Warszawie, które przetrwa∏y wojn´ niemal w nienaruszonym stanie. Na Floriaƒskiej stare kamieniczki sàsiadujà z awangardowym apartamentowcem, a w tle widaç szklanà bry∏´ Novego Kina Praha. Na kocich ∏bach, wÊród stylowych latarni, w cieniu praskiej katedry wyrosnà ró˝norodne stoiska regionalnych specja∏ów. Zrobimy zakupy na stoiskach z r´kodzie∏em, weêmiemy udzia∏ w warsztatach rzemieÊlniczych, a na pchlim targu wÊród staroci byç mo˝e odkryjemy prawdziwe arcydzie∏a. Wiele z wystawianych tu antyków ozdabia∏o domy przedwojennych pra˝an – Polaków, ˚ydów, Rosjan, Niemców... Bo warszawska Praga zawsze by∏a wielokulturowa.

find a combination like this except for... Warsaw Praga district? Praga district in Warsaw is a unique place, with all its exceptional pubs, shops and galleries. Another reason is the unpredictable St. Florian’s Fair. How unpredictable it will be this year you will know if you visit Praga on June 20-21. The event, which was organized for the first time in 2006 as a cultivation of the church fair tradition, is now evolving into a holiday of one of the district’s most picturesque streets – Floriańska.

REAL BARGAINS >> The Fair is like the district itself: a bit

POSITIVE ENERGY >> Folk bands used to be a common view in the yards of Warsaw before the war – but in Praga this custom did not entirely disappear. At the junction of Floriańska and Kłopotowskiego streets you will find the unique playing monument of a Praga folk band. This does not mean, however, that Praga does not move with the times. On the second day of the Fair, apart from traditional folk bands from Praga, you will be able to hear music from around the world, including the bands: Kochankowie Gwiezdnych Przestrzeni (Space Lovers) who combine reggae, rock, salsa, jazz, drum'n'bass, and Mad Heads XL from Kiev playing a combination of folk music, reggae and ska. RETRO >> Rubber man, magician, strongman, animal trainer – these are just a few attractions to be seen in the Circus Town. Performers wearing old-fashioned costumes will be presenting how to walk the tightrope, juggle and how to walk on stilts.

CULTURE FROM ABROAD >> In addition to all these attractions we will be able to watch salsa, samba and belly

POZYTYWNA ENERGIA >> Jeszcze po wojnie w podwórkach-studniach przygrywa∏y kapele uliczne. Przez te lata nic si´ nie zmieni∏o, tutaj kocha si´ muzyk´. Nikogo nie dziwi, ˝e to w∏aÊnie na Pradze, u zbiegu Floriaƒskiej i K∏opotowskiego stoi jedyny w Warszawie grajàcy pomnik – Kapeli Praskiej. Ale Praga idzie z duch*em czasu! Drugiego dnia jarmarku oprócz obchodzàcej swoje dwudziestolecie Kapeli Praskiej, Barbary Osytek i Sk∏adu w Kwartecie, zabrzmià nuty z ca∏ego Êwiata. Us∏yszymy CzessBand – kapel´ o warszawskim brzmieniu wzbogaconym o rytmy ba∏kaƒskie, orientalne, w´gierskie, bluegrass... Ale style zmieszajà dopiero Kochankowie Gwiezdnych

28-31 praga florian

3/6/09

16:04

Page 30

wydarzenia

Program / Programme 20 czerwca / June 20

Przestrzeni. Kapela ∏àczy wszystkie mo˝liwe brzmienia - reggae, rock, salsa, jazz i transowy drum'n'bass. Dalej Mad Heads XL z Kijowa po∏àczy ukraiƒskà muzyk´ ludowà z reggae i ska.

1000-1230 – przeglàd taneczny (zespo∏y ze szkó∏ i domów kultury) / Dance show (school and local groups) 30 00 12 -13 – przemarsz M∏odzie˝owej Orkiestry D´tej / Young Orchestra Parade 1300-1400 – pokazy taneczne grup Fun Dance Studio / Fun Dance Studio dance show 1400-1500 – taneczne pokazy par z Uczniowskich Klubów Sportowych / Dance show (pairs from the School Sports Clubs) 00 30 -15 – przemarsz M∏odzie˝owej Orkiestry D´tej / Young Orchestra Parade 15 30 00 15 -17 – konkurs taƒca dla dzieci z Pragi / Dance competition for children from Praga 1700-2100 – taneczne pokazy mistrzów: samba, salsa, taniec brzucha, taniec towarzyski i nowoczesny / Champion dance show: samba, salsa, belly dancing, ballroom dance, modern dance 00 00 21 - 22 – Open Disco – DJ Pietia – taneczne przeboje lat 70. i 80./ Open Disco – DJ Pietia – dancing hits from 1970s and 80s

RETRO >> Cz∏owiek guma, iluzjonista, si∏acz, treserka dzikich zwierzàt... To tylko kilka postaci, które spotkamy w miasteczku cyrkowym. ArtyÊci cyrkowi i animatorzy wprowadzà nas w klimat tej sztuki. Poka˝à, jak si´ chodzi po linie, ˝ongluje, chodzi na szczud∏ach. Nad sprawnym treningiem czuwa∏ b´dzie dyrektor cyrku. Po takiej zaprawie, nawet najg∏oÊniej krzyczàcy „zieloni” nie zniech´cà nas do prawdziwego cyrkowego przedstawienia!

21 czerwca / June 21 • koncert Kapeli Praskiej / Praga Folk Band concert • Florian 2009 – ceremonia wr´czenia nagród za wybitne osiàgni´cia promujàce dzielnic´ PragaPó∏noc / Florian 2009 – Ceremony of awarding the leaders of Praga Pó∏noc district promotion • Barbara Osytek i Sk∏ad quartet • uliczny pokaz capoeiry / Capoeira street show • miasteczko cyrkowe / Circus Town • CzessBand • Kochankowie Gwiezdnych Przestrzeni • Mad Heads XL z Kijowa

ZZA OCEANU >> Poza tym zobaczymy pokazy salsy i samby. Przy tych rytmach nogi same niosà do taƒca. Zresztà nie tylko nogi – po pokazie taƒca brzucha na pewno sami b´dziemy chcieli spróbowaç tej sztuki... Zatem postawmy pierwsze taneczne kroki podczas organizowanych na Jarmarku warsztatów tanecznych, a póêniej na cotygodniowych imprezach salsy w praskiej knajpie La Playa! zy zaprasza na pierws nta Koczorowska la Jo 27 oc si´ ∏n ie Pó dz a b´ ag cy Pr h, który od Burmistrz Dzielni Spacerów Praskic na Placu , z cyklu Letnich er ac Wyznaƒ, zbiórka sp h ku ec ro Trz m tym kie w 00 la Sz : sa Tra tyc . ura Turys znego o godz. 10 zà przewodn00icy Bi ad czerwca (sobota) ow pr k´ cz ezy na cie wy roku, 10 program impr Weteranów 1863 a sobot´ o godz. ˝d ka w y er ac sp aw.pl "Trakt". Kolejne www.praga-pn.w yone like to invite ever czorowska, would Ko a ne 27 nt Ju la on Jo , cle oc cy ∏n Around Praga ks Mayor of Praga Pó al W er m m an Su rt: Weter ów this year's Religions Track; sta for the opening of e re Th e: ut agency. ro e Th a.m. the 'Trakt' travel (Saturday) at 10 tour guides from by mme on ed ra id og gu pr t be ll en wi at 10 a.m. Ev ay rd 1863 sq. The trip tu Sa y er ev ll take place aw.pl Other meetings wi www.praga-pn.w

dancers, and take part in dance workshops organized during the Fair. And if you feel like having some more practice, check the weekly salsa parties in La Playa, a beach club on the Praga side of the Vistula.

Warszawa, ul. Jasna 22 (róg ul. Âwi´tokrzyskiej) tel/fax: 022 828 67 71 tel.kom: 0 502 907 002 www.galeriabali.pl [emailprotected]

• Fine dining***** • Sala VIP • Codziennie Êwie˝e tropikalne ryby i owoce morza • Otwarte 7 dni w tygodniu, od 12 - 24 lub do ostatniego goÊcia

32-33 enduro

3/6/09

16:05

Page 32

100 kilometrów przygody

PAT R O N AT M A G A Z Y N U , Â W I AT P O D R Ó ˚ E , K U LT U R A

¸ukasz Szolc POMYS¸ >> Zrodzi∏ si´ kilka lat temu w czasie kolejnego azjatyckiego autostopu. Ten sposób podró˝owania ma to do siebie, ˝e cz´sto pojawia si´ myÊl o posiadaniu w∏asnego Êrodka transportu. Zatem nadszed∏ czas na motor klasy Enduro.

ENDURO ASIA 2009

THE IDEA >> It came a few years ago, somewhere in Asia while hitch-hiking. This method of traveling very often causes you to think of having your own means of locomotion. So the time has come for Enduro motorcycle.

THE TEAM >> We are experienced travelers gathered in the EKIPA >> JesteÊmy doÊwiadczonymi podró˝nikami nale˝àcymi do Polskiego Klubu Przygody. Na swym koncie mamy wyprawy do Indii, Kambod˝y, Laosu, Indonezji, Tajlandii, Chin, Pakistanu, Iranu... Podczas tych wypraw zetkn´liÊmy si´ po raz pierwszy z magià podró˝owania ma motocyklu z wolnoÊcià i niezale˝noÊcià, którà dajà dwa kó∏ka, pe∏en bak benzyny i bezkres azjatyckich bezdro˝y.

WYPRAWA >> Enduro Azja 2009 ma trwaç rok. W tym czasie przemierzymy 70 tys. km i 30 azjatyckich krajów. Relacje z wyprawy na bie˝àco b´dà si´ pojawiaç na www.enduroazja.pl

PRZYGOTOWANIA >> … w∏aÊnie trwajà. Poszukujemy sponsorów i patronów medialnych. Cz´Êç z nas przebywa za granicà, zarabiajàc pieniàdze na wypraw´, cz´Êç na miejscu jà organizuje. Z tej perspektywy wszystko wyglàda jak jeden wielki chaos. Byle do wrzeÊnia… Trzymajcie za nas kciuki!

Polish Adventure Club. We've made several journeys to India, Cambodia, Laos, Indonesia, Thailand, China, Pakistan, Iran. During those journeys we found for the first time the magic of traveling by motorcycle, the freedom and independence given by the two wheels, tank full of fuel and vastness of Asian wilderness.

THE JOURNEY >> Enduro Asia 2009 will last for one year. During this time we shall cover 70 000 km and go to 30 Asian countries. Reports from the escapade will be regularly published at www.enduroazja.pl PREPARATION >> is underway. We are looking for sponsors and media patrons. Some of us are currently abroad earning money for the project, others are here preparing it. From here it all seems a giant chaos. Just waiting for September. Keep your fingers crossed!

34-35 konie tt warsaw

3/6/09

16:10

Page 34

Mi´dzynarodowe Zawody i Mistrzostwa Polski w Powo˝eniu Zaprz´gami Warka Sielanka 2–5 lipca 2009 IInternational Competition And Polish Cup In Combined Horse Driving Warka-Sielanka 2–5 July 2009

36-37 mazowieckie

3/6/09

16:10

Page 36

events

wydarzenia

T E K S T

P R O M O C Y J N Y

will be performances for children. The first to perform will be the actors of the Dramatic Theater of Jerzy Szaniawski from Płock with the play "A Sleeping Beauty" by the Grimm brothers (11.30). The best choirs of Masovia will also present themselves on the stage of the Amphitheater. These will be: Bogorya from Grodzisk Mazowiecki, Sine Nomine from Ciechanów and the Choir of the City of Siedlce (5-7 pm). Finally the Popular Theater of Jan Kochanowski from Radom will present the play "There Was a Song" (8 pm).

MASOVIAN STYLE FUN

W ¸azienkach Królewskich w Warszawie zapanujà Mazowieckie Klimaty.

zagrajà orkiestry d´te ze Szczutowa (godz. 10.15) i Sierpca (godz. 11). Na koniec wystàpi teatr Cinema z Micha∏owic z przedstawieniem „Viva Mazovia” (godz. 13.30).

Wspania∏a atmosfera i zabawa gwarantowane!

TROCH¢ TURYSTYKI >> Mazowieckie klimaty to nie tylko spektakle teatralne i koncerty kapel i orkiestr Mazowsza. To przede wszystkim wielka prezentacja ca∏ego Mazowsza. Tu si´ dowiemy, co ciekawego mo˝na zobaczyç albo zrobiç na Mazowszu. Mo˝e sp´dziç weekend w siodle na szlaku konnym albo na kilkudniowym wypadzie rowerowym przez lasy i pola Mazowsza, czy te˝ zwiedzaniu dworków, skansenów i muzeów? W alei biegnàcej do Bramy Herbowej od godz. 1000 do 1700 swoje atrakcje zaprezentujà powiaty, muzea i organizacje turystyczne. Ale myli si´ ten, kto myÊli, ˝e ograniczy si´ to tylko do rozdawania ulotek! Ka˝dy b´dzie móg∏ spróbowaç swych si∏ w malowaniu na deskach, lepieniu z gliny czy robieniu wycinanek i kwiatów z bibu∏y podczas zorganizowanych tu warsztatów edukacji regionalnej. Po takiej dawce informacji o regionie, bez problemu uda si´ odpowiedzieç na pytania w konkurs edukacyjnym z wiedzy o Mazowszu. Nla zwyci´zców czekajà nagrody.

TEATR I MUZYKA >> W tym roku na Mazowieckich Klimatach (21 czerwca od godz. 10 do 21.30) g∏ównym bohaterem b´dzie teatr. W amfiteatrze od godz. 11.30 do 16.30 odbywaç si´ b´dà spektakle dla dzieci. Jako pierwsi wystàpià aktorzy Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego z P∏ocka ze spektaklem „Âpiàca Królewna wg. baÊni braci Grimm” (godz. 11.30). Na deskach Amfiteatru zaprezentujà si´ te˝ najlepsze mazowieckie chóry: Bogorya z Grodziska Mazowieckiego, Sine Nomine z Ciechanowa i Chór Miasta Siedlce (godz. 17–19). Na koniec Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego z Radomia wystàpi ze spektaklem „By∏a sobie piosenka” (godz. 20). TRADYCJA >> Na scenie przy Starej Kordegardzie królowaç b´dzie muzyka ludowa. Do taƒca porwà nas oberki i polki wygrywane przez ludowe zespo∏y muzyczne. Po nich pojawià si´ Andrzej i Ma∏gorzata Bieƒkowscy oraz ich przyjaciele – kapele z Mazowsza z Muzykà Odnalezionà (godz.15–17). Poprowadzà zabaw´ tanecznà na ludowà nut´. JeÊli zapomnieliÊmy kroki, b´dzie mo˝na wziàç korepetycje. W trakcie zabawy artyÊci b´dà uczyç oberka, i polki oraz… gry na b´bnach. Zupe∏nie innà muzyk´ us∏yszymy na tarasie przed Pa∏acem na Wodzie. Tam do marszu

In the Royal Baths Park in Warsaw a Masovian climate will prevail. Great fun and atmosphere guaranteed!

THEATER AND MUSIC >> This year the main protagonist of the Masovian Climates festival (21 June from 10 am to 9.30 pm) will be theater. In the Amphitheater from 11.30 to 6.30 there

Mazowieckie Klimaty Mazowieckie dni w Warszawie ¸azienki Królewskie Niedziela, 21 czerwca 09 1000 - 2130 www.mckis.waw.pl

Masovian Climates Masovia Days in Warsaw The Royal Baths Sunday, 21 June 2009 1000 am - 930 pm www.mckis.waw.pl

TRADITION >> On the Stage by the Old Guardhouse the queen will be folk music. We will be dancing oberek and polka played by the folk bands. After that the stage will be occupied by Andrzej and Małgorzata Bieńkowski and their friends - bands from Masovia with the Found Music (3-5 pm). They will conduct folk dancing. It's not a problem if we mess up with the steps - we can always take some lessons. During the event the artists will be teaching the steps of oberek and polka, as well as how to play drums. Totally different music will be heard on the terrace of the Palace on the Water. There the brass bands from Szczutowo (10.15 am) and Sierpc (11 am) will play march. Finally the Cinema Theater from Michałowice will perform Viva Mazovia (1.30 pm). A BIT OF TOURISM >> Masovian Climates are not only theatrical plays and Masovian band and orchestra concerts. First and foremost it is a big presentation of the whole Masovia. Here we can find out what is interesting there to see and do in Masovia. How about a horse riding weekend along an equestrian trail or a few-day bicycle ride through the forests and fields of Masovia. Or maybe visiting the manors, museums and open air museums? In the alley which runs from the Emblem Gate, the powiats, museums and tourist organizations of Masovia will present their attractions from 10 am to 5 pm. But those who think this will boil down to distributing leaflets are wrong! Anyone will be able to try themselves in painting on wood, clay work or making flowers from tissue paper and cutting out during the regional education workshops. Having such a portion of information about Masovia, one will have no problem answering the questions of the Education Competition in the knowledge of Masovia. Prizes are waiting.

38-43 girardow

3/6/09

16:11

Page 38

walking around...

spacerem po...

Dorota Chojnowska

… A N D D E G I R A R D C R E AT E D ˚ Y R A R D Ó W

Na poczàtku by∏y pola. Póêniej jak za dotkni´ciem magicznego wrzeciona zacz´∏a wyrastaç fabryka, a wokó∏ niej osada. Serce ˚yrardowa bi∏o t´tnem tysi´cy wrzecion. – Kiedy przechodz´ drogà przez Êrodek wymar∏ych dziÊ zak∏adów lniarskich, wcià˝ je s∏ysz´ – mówi dawny pracownik. Fabryka, której tkaniny s∏ynne by∏y na ca∏à Europ´, zatrudnia∏a w czasach swej najwi´kszej ÊwietnoÊci ponad 9 tys. osób!

GENIALNY WYNALAZCA >> Wszystko zacz´∏o si´ od jednego patentu – maszyny do mechanicznego prz´dzenia lnu. Jego autor Filip de Girard przez kilka lat próbowa∏ go sprzedaç w Anglii i we Francji.

In the beginning there were fields. Then, as by the touch of a magic spindle, a factory and a settlement around it began to grow. The heart of Żyrardów beats with thousands of spindles. – When I pass by the center of the already deserted linen factory, I can still hear them. – says one of the former workers. The factory, whose fabrics were famous in the whole Europe, employed in its best time over 9 000 people!

A GENIUS INVENTOR >> It all began with one patent – a machine for mechanical spinning of linen. Its author, Philippe de Girard attempted for many years to sell it in England and France. In vain. But he was appreciated in the Kingdom of Poland. In 1828 the first experimental factory was built in Marymont near Warsaw, and in 1829 in Ruda Guzowska the act founding the company “Karol Scholtz and Co.” was signed. Building of a factory and the settlement named Żyrardów in homage to de Girard – its founder and technical director – was begun. The full production, however, started 4 years later. Girard revolutionized the process of manufacturing linen fabrics. The perfect quality canvas gained world renown. Though they were selling very well, the factory went bankrupt and was taken over by the Bank of Poland. Then two German industrialists showed up: Karol Hielle and Karol August Dittrich. In 1857 they bought the factory. Żyrardów entered its golden age.

38-43 girardow

16:11

Page 40

walking around...

spacerem po...

BRICK ADORNMENTS >> The red brick buildings encir-

CEGLANE OZDOBY >> Otaczajàce plac Jana Paw∏a II bu-

PERFECTLY >> Thinking about the workers Dittrich and

dynki z czerwonej ceg∏y kontrastujà z g∏´bokim b∏´kitem nieba i soczystà zielenià drzew. ˚yrardów bowiem by∏ i jest miastem ogrodem. Z mapkà w d∏oni wyruszam na szlak jego zabytków. Do placu przylega imponujàcy, neogotycki koÊció∏ farny pw. Matki Bo˝ej Pocieszenia. Po jego obydwu stronach ciàgnà si´ regularne kwarta∏y dawnych domów robotniczych. Ich Êciany zdobià ceglane ornamenty. Im bardziej ozdobne, tym wy˝szy stopieƒ w hierarchii fabrycznej zajmowali jego mieszkaƒcy. Ale nawet budynki robotników sà pi´kne! W podwórkach rz´dami stojà drewniane, dwupi´trowe komórki. NiegdyÊ sk∏adowano w nich g∏ównie opa∏ na zim´. DziÊ sà chronionym elementem krajobrazu miasta. Z domami robotniczymi sàsiadujà domy tkaczy. Fabryka przyciàga∏a tu wszystkich – razem z Polakami pracowali Czesi, Niemcy, Anglicy, Francuzi. Bez wyjàtku! W ˚yrardowie byli te˝ ˚ydzi – drobni kupcy i rzemieÊlnicy oraz rosyjscy ˝andarmi.

Hielle built a factory hospital, a creche for the workers’ children, schools, laundry house, baths… They also created something like today’s workers’ hotel. It was a long hall, divided by curtains, with beds. If a worker was good, after some time he was given his own flat. Then he could bring his usually big family to one of the factory’s flats. He was also given a plot of land in front of the house, where he could do the gardening. In the evenings the workers met in courtyards, where social life flourished. There must be some kind of magic in these houses – says one of the inhabitants of Żyrardów. – It is still so, despite the passing years and new people arriving.

Panorama èyrardowa / Panoramic view on ˚yrardów

IDEALNIE >> Z myÊlà o robotnikach Dittrich i Hielle zbudowali szpital fabryczny, ochronk´ (przedszkole) dla dzieci robotników, szko∏y, pralni´, ∏aêni´... W familijniaku utworzyli coÊ na wzór hotelu

THE OLD LIFE >> Life was completely different inside the five brick villas at Armia Krajowa Street. When the factory’s directors used to live here, the street was closed with gates from both sides. Each villa was surrounded by a neat garden, where from time to time elegant tea parties were organized. Sometimes the houses resounded with melodies played on the piano or sung. Some of these gatherings were captured in pic-

tures preserved by the Museum of Western Masovia. Other photos show factory, workers and everyday life. We cannot neglect this museum, as we are just few steps away. It has been located in the palace of Karol Dittrich Jr. in the middle of a picturesque park. In this 19th century factory settlement it is one of only a few plastered buildings. Another obligatory monument is the Tirol palace. Karol Dittrich built it for his son-in-law, so that the architecture remind him of his native land. Pa∏ac Dittricha / Dittrich palace

robotniczego. By∏a to d∏uga hala, poprzedzielana kotarami, gdzie znajdowa∏y si´ ∏ó˝ka. JeÊli robotnik si´ sprawdzi∏, po jakimÊ czasie dostawa∏ przydzia∏ na w∏asne mieszkanie. Dostawa∏ te˝ kawa∏ek ziemi przed domem, gdzie móg∏ uprawiaç ogródek. Wieczorami na podwórkach kwit∏o ˝ycie towarzyskie. W tych domach musi byç jakaÊ magia – mówi jedna z mieszkanek ˚yrardowa. – Wcià˝ tak jest, mimo up∏ywu lat i nap∏ywu nowych ludzi.

DAWNE ˚YCIE >> Zupe∏nie inaczej ˝y∏o si´ w pi´ciu dyrektorskich willach przy ul. Armii Krajowej. Ka˝dà z nich otacza∏ ogród, w którym od czasu do czasu odbywa∏y si´ eleganckie przyj´cia. Cz´Êç z tych spotkaƒ zosta∏a utrwalona na zdj´ciach, które zgromadzono w Muzeum Mazowsza Zachodniego. Na innych fotografiach widaç fabryk´, robotników, sceny z codziennego ˝ycia. Tego muzeum nie mo˝na ominàç, zw∏aszcza ˝e znajduje si´ kilka kroków stàd – w pa∏acyku Karola Dittricha jr. poÊrodku malowniczego parku. Na terenie osady fabrycznej to jedna z zaledwie kilku otynkowanych budowli. Innà, którà te˝ trzeba zobaczyç, jest pa∏ac tyrolski. Karol Dittrich zbudowa∏ go dla swojego zi´cia, aby jego architektura przypomina∏a mu rodzinne strony. FABRYKA >> Mieszkalnà cz´Êç osady fabrycznej od przemy-

fot.: D. Chojnowska

Bez skutku. Doceniony zosta∏ dopiero w Królestwie Polskim. W 1828 r. zbudowano pierwszà eksperymentalnà fabryk´ w podwarszawskim Marymoncie, a w 1829 w Rudzie Guzowskiej podpisano akt za∏o˝enia spó∏ki Karol Scholtz i spó∏ka. Rozpocz´to budow´ fabryki i osady fabrycznej, nazwanej ˚yrardowem na czeÊç de Girarda – wynalazcy i dyrektora technicznego. Girard zrewolucjonizowa∏ proces produkcji tkanin lnianych. Mimo, ˝e takniny bardzo dobrze si´ sprzedawa∏y, fabryka zbankrutowa∏a i zosta∏a przej´ta przez Bank Polski. Wtedy na scenie pojawili si´ dwaj niemieccy przemys∏owcy: Karol Hielle i Karol August Dittrich. W 1857 r. wykupili fabryk´. ˚yrardów wkraczy∏ w z∏oty wiek.

cling the John Paul II Square contrast with the deep blue sky and juicy green of trees. Plants and flowers are everywhere – this was the assumption from the very beginning. Żyrardów was and is, a garden city. With a map in hand I begin a walk tracing the monuments of this industrial town. Attached to the square there stands an impressive neo-Gothic church of Our Lady of Consolation. On both sides there are the regular quarters of former workers’ lodgings. Their walls are adorned with brick rosettes and ornaments - the more adorned, the higher level in the factory hierarhy belonged to their occupants. But even these buildings are beautiful! In courtyards there stand in rows wooden, two-floor sheds. They remind of times when the houses were heated by stores and the sheds were used mainly for storing wood for winter. Today they are the protected element of the city’s landscape. Next to the workers’ lodgings there are houses of weavers. The Factory lured everybody – together with the Poles, also the Czechs, Germans, English and French worked here. Without exception! In Żyrardów there also lived the Jews – petty merchants and craftsmen as well as Russian gendarmes. In other words – a melting pot of nationalities, cultures and creeds.

fot.: D. Chojnowska

3/6/09

s∏owej oddziela ul. 1 Maja. Na wysokoÊci placu Jana Paw∏a II znajduje si´ wielka fabryczna brama. Za nià wije si´ labirynt dawnych fabrycznych zabudowaƒ. Tutaj znajdowa∏y si´ prz´dzalnie, tkalnie, poƒczoszarnia. Mi´dzy tymi budynkami poprowadzono tory kolejowe, którymi dostarczano w wagonach surowiec do kolejnych etapów obróbki. Tory wiod∏y a˝ na Bielnik. Tam odbywa∏ si´ ostatni etap produkcji – bielenie, farbowanie, drukowanie wzorów. Za chwil´ jestem wÊród masywnych murowanych czerwonà ceg∏à opuszczonych hal produkcyjnych. Tylko w jednym budynku wcià˝ trwa produkcja. Tradycje lniarskie ˚yrardowa kontynuuje Fabryka Wyrobów Lnianych. JeÊli ha∏as tych kilkudziesi´ciu maszyn

THE FACTORY >> The living part of the settlement is divided from the industrial one by 1 May Street. Near the John Paul II Square a giant factory gate is located. Behind, a labyrinth of former factory buildings winds up. Here spinning-plants, weaving-houses and a hosiery were located. Between these buildings ran a rail track, which allowed to supply the materials for another stage of processing. The track led as far as Bielnik. The last phase of manufacturing happened there – bleaching, dyeing and printing patterns. We can still see the rails tracks on the

38-43 girardow

16:11

Page 42

spacerem po...

Pomnik szpularki przed Szpularnià / Statue of a spool worker in front of Szpularnia restaurant

ground, so I’m on my way. In a moment I am again among the enormous red brick deserted manufacturing halls. Production is still underway in only one building. The linen tradition of Żyrardów is being continued by the Factory of Linen Fabrics. If the noise of these several dozens of machines tears my head off, what a rumble it must have been with several thousands of machines! In the last building in this part of the factory there is the company’s shop. On 13 June, for the celebration of 180 years of Żyrardów, the factory plans to open a shop with a 19th century style interior.

polskich i zagranicznych produkcjach.

productions.

Sklep Wokulskiego, a tak˝e zdj´cia XIX-wiecznych salonów z naszymi

Wokulski's shop and photographs of the 19th century salons with

wyrobami by∏y inspiracjà do stworzenia wystroju. W sklepie ponadto

our products have been the inspiration for the shop's interior.

b´dzie wystawa archiwalnych dokumentów i przedmiotów o wartoÊci

The shop will also have the exhibition of archive documents and

muzealnej, zwiàzanych z produkcjà ˝yrardowskiego lnu.

valuable museum items connected with manufacturing of the

abryka Wyrobów Lnianych obchodzi w tym roku 180-lecie funkcjonowania i z tej okazji ju˝ od 13 czerwca zapraszamy do

urywa mi g∏ow´, jaki musia∏ byç tu huk przy kilkudziesi´ciu tysiàcach maszyn? W ostatnim z budynków tej cz´Êci fabryki podczas obchodów 180-lecia ˚yrardowa (13 czerwca), zostanie otwarty sklep stylizowany na koniec XIX w.

JAK W ZEGARKU >> Przez ponad sto lat ˚yrardów ˝y∏ i pracowa∏ niczym dobrze naoliwiony mechanizm. Jak przysta∏o na Êwietnie zorganizowane, idealne miasto przemys∏owe z prze∏omu XIX i XX w. Tak bowiem zaprezentowano je na wystawie Êwiatowej w Pary˝u w 1899 r. W muzeum mo˝na zobaczyç panoran´ miasta z tamtego okresu. Przekonajmy si´, jak niewiele zmieni∏o si´ od tamtego czasu. Do naszych czasów przetrwa∏o 95 proc. budynków i wi´kszoÊç z nich wcià˝ spe∏nia swoje pierwotne funkcje! Kolejne pokolenia robotników przeprawia∏y si´ z osady fabrycznej po jednej stronie ul. 1 Maja do fabryki po drugiej stronie. Jedynà przerwà w tej monotonii by∏y strajki robotnicze. Pierwsze wystàpi∏y szpularki w 1883 r. By∏ to pierwszy powszechny strajk w Polsce. W po∏owie lat 90. (XX w.) mechanizm ˝ycia miasta nagle si´ zatrzyma∏. Fabryka zbankrutowa∏a. Stopniowo z produkcji wy∏àczano kolejne dzia∏y. Ceglane hale opustosza∏y i zacz´∏y popadaç w ruin´. Na szcz´Êcie od kilku lat trwajà w nich prace remontowe i tworzone sà lofty. Ju˝ w tej chwili w dawnej prz´dzalni dzia∏a klimatyczna restauracja o nazwie nawiàzujàcej do lniarskich tradycji miasta – Szpularnia. Wkrótce do loftów wprowadzà si´ nowi mieszkaƒcy. Do fabryki wraca ˝ycie… nowe ˝ycie.

Dojazd: z Warszawy pociàgiem (28 min) Informacja turystyczna: ul. Jana Paw∏a II 2 www.zyrardow.pl

AS PRECISE AS A WATCH >> For more than 100 years the town lived and worked as a well-oiled mechanism. A perfectly organized industrial town at the turn of the 19th and 20th centuries. It was presented as such on the world exhibition in Paris in 1899. In the museum we can see the town’s plan from that period. We’ll see how little has changed since then. 95 percent of buildings survived until today and most of them still perform the same functions! The subsequent generations of workers made it from the factory’s settlement on one side of the 1 May Street to the factory on the other. One break of this monotony were the strikes. The first to protest in 1883 were the spool operators. It was the first general strike in Poland. Then strikes were announced every few years. At that time people started calling Żyrardów “red” and it wasn’t because the color of houses. In the mid-1990s the machinery of the city’s life suddenly stopped. The factory, its driving force, went bankrupt. One by one, each section was excluded from manufacturing. The brick walls were abandoned and started going ruin. Fortunately, for several years renovation has beeb done and are being made. Already now in the old spinning-house there is a restaurant bearing a name which refers to the linen tradition of the city – “Szpularnia” [The Spool House]. soo new occupants will more in the lofts Life is coming back to the factory… a new life.

Getting there: from Warsaw by train (28 min) Tourist information: 2 Jana Paw∏a II str. www.zyrardow.pl

nowo otwartego sklepu, zaprojektowanego przez Andrzeja Ha-

liƒskiego i Marka Kukawskiego, scenografów pracujàcych przy wielu

Firmowe eleganckie salony sprzeda˝owe z ˝yrardowskim lnem znajdowa∏y si´ m.in. w Petersburgu, Moskwie, Londynie, Wiedniu, Filadelfii, Amsterdamie, Antwerpii, Pary˝u, Rydze i wielu, pomniejszych. Fabryka wyrobów lnianych Hiellego i Dittricha sta∏a si´ najwi´kszym europejskim zak∏adem produkujàcym len i wyroby lniane. Szczególnie wysoka jakoÊç i uroda tych wyrobów spowodowa∏a deszcz nagród w latach 1838-1900, ∏àcznie z Grand Prix Âwiatowej Wystawy w Pary˝u!

he Factory of Linen Fabrics is 180 years old this year and for this occasion starting on 13 June we invite to the newly opened shop designed by Andrzej Haliński and Marek

Kukawski, the art directors working for many Polish and foreign

Żyrardów linen. The company's exclusive sale salons with the Żyrardów linen were present in: Petersburg, Moscow, London, Vienna, Philadelphia, Amsterdam, Antwerp, Paris, Riga and many other smaller places. The factory of linen fabrics of Hielle and Dittrich became the biggest European center manufacturing linen and linen goods. The remarkable quality and beauty of these fabrics was awarded with many prizes in 1838 and 1900, including the Grand Prix of the World Exhibition in Paris!

DziÊ odtwarzamy dawnà ÊwietnoÊç m.in. przez stworzenie nowej ko-

fot.: D. Chojnowska

3/6/09

Today we are recreating the old grandeur by producing for example

lekcji zastawy sto∏owej projektowanej przez znanà restauratork´, ma-

a new collection of tableware designed by the famous restaurant

lark´, architektk´ i projektantk´ Magd´ Gessler.

owner, painter, architect and designer Magda Gessler. We offer

Proponujemy pi´kne kolekcje i wiele rozmaitych wzorów. Spe∏niajàc

beautiful collections and various designs. We fulfill our Customer's

˝yczenie klienta, szyjemy na miar´ obrusy na nietypowe sto∏y. Mi∏o-

wishes and sew cloths for disproportionate tables. Embroidery fans

Ênicy haftu kupià tu kanw´ w wielu kolorach. Malarze mogà zaopa-

will buy here different color canvas. Painters can obtain painting

trzyç si´ w p∏ótna malarskie lub gotowe podobrazia. Do nabycia rów-

canvas or ready-made painting bases. Also available are painting

nie˝ sztalugi malarskie ró˝nej wielkoÊci. Oferujemy tkaniny lniane

easels of different sizes. We offer linen and linen and cotton gar-

i lniano-bawe∏niane odzie˝owe, dekoracyjne, równie˝ inne wyroby

ment fabrics, as well as decorative fabrics, linen bags, washcloths,

z lnu, jak: lniane torby, myjki, chlebaki, skarpety z lnem itp.

haversacks, socks with linen, etc.

Adres: 96-300 ˚yrardów, ul. 1 Maja 63D Centrala: tel. 046 855 30 15, fax: 046 855 30 16, Dzia∏ Handlowy: tel. 046 855 30 17 www.fwlinen.com.pl, e-mail: [emailprotected]

44-51 Copenhagen

3/6/09

16:12

Page 44

walking around...

spacerem po...

Aldona Korzeniowska

T H E C I T Y O F C O LO U R S

Kopenhag´ nale˝y smakowaç fot: Jorgen Schmytte

powoli. Najlepiej z plecakiem i w wygodnych butach.

44-51 Copenhagen

3/6/09

16:12

Page 46

walking around...

spacerem po...

NYHAVN >> W Nyhavn, czyli „Nowym Porcie”, zatrzyma∏ si´ czas. BezpoÊrednio nad wodà wznoszà si´ rz´dy ró˝nokolorowych domków. W jednym z nich mieszka∏ Hans Chrystian Andersen. DziÊ znajdujà si´ tu urokliwe knajpy i bary, gdzie szczególnie latem znalezienie wolnego stolika graniczy z cudem. Z Nowego Portu co jakiÊ ruszajà w rejs statki wycieczkowe. Za jedyne 35 koron mo˝emy z ich pok∏adu obejrzeç wiele ciekawych miejsc – budynek Opery, Amalienborg Slot, Christianshavn, Kopenhaskà Bibliotek´ Królewskà, zwanà te˝ Black Diamond. A to dlatego, ˝e przy s∏onecznej pogodzie tafla wody mieni si´ w szklanych Êcianach biblioteki jak miliony ma∏ych diamentów.

Copenhagen should be discovered gradually, preferably with a backpack and a pair of comfortable shoes. In Copenhagen modernity meets tradition, and glass buildings stand next to wooden huts. This combination is inspiring. I only worry one weekend is not enough!

Kongens Nytorv

KONGENS NYTORV >> Our trip begins in the largest square in Copenhagen. This is the starting point for any monument visiting in the city. In Kongens Nytorv (King’s New Square) you don’t see many cars as locals travel mainly by bicycle. Be careful not to step on a cycle path by accident – if you get hit by a cyclist, he may want you to pay for the possible damages. We pass a small bicycle parking lot where for 20 DKK you can rent a bike, ride it as long as you want, then leave it in any such parking lot around the city and get your money back. Before we set off we take a look at the neo-renaissance Royal Danish Theatre and the 250-year-old Hotel D’Angleterre, where a day costs up to 4 thousand euros!

STRØGET >> Od placu Kongens Nytorv odchodzi ulica Østergade, która w po∏àczeniu z kilkoma uliczkami tworzy Strøget – najd∏u˝szy deptak w Europie. To w∏aÊnie Strøget pokazuje prawdziwy kopenhaski klimat – wàskie uliczki, drogie butiki przemieszane z secondhandami, kawiarnie, sklepy z pamiàtkami, a w tym wszystkim odgrywajàce przedstawienia uliczne teatry. Kiedy Strøget doprowadzi nas na plac Amagertorv, wystarczy skr´ciç w Højbro Plads i niepostrze˝enie trafiamy na wysp´ Slotsholmen. Spacerujàc jej uliczkami, miniemy Christiansborg – siedzib´ duƒskiego parlamentu, muzeum Thorvaldsena, Królewskà Bibliotek´ (Czarny Diament) i Muzeum ˚ydowskie. Wracamy na deptak. Strøget koƒczy si´ ulicà Frederiksberggade, która ∏àczy si´ z placem ratuszowym. Po wejÊciu na plac ogarnia nas zdziwienie: dlaczego nie widzieliÊmy tego wczeÊniej? Wie˝a ratusza wznosi si´ ponad placem na 106 m! Jest jednym z najwy˝szych budynków w Danii.

W Kopenhadze nowoczesnoÊç spotyka si´ z tradycjà, a szklane domy z drewnianymi chatami. Ale to nie razi, lecz inspiruje i to na tyle, ˝e ciàgle chce si´ wi´cej. Boj´ si´ jedynie, ˝e weekend nam nie wystarczy!

KONGENS NYTORV >> W´drówk´ zaczynamy od najOGRODY TIVOLI >> Tivoli to ogrody i park rozrywki w jednym. Idealne miejsce na afterparty po ci´˝kim dniu w´-

NYHAVN >> In Nyhavn (New Harbour) the time has stopped. The seashore is lined with colourful houses. One of them belonged to Hans Christian Andersen. Today they house charming pubs and it’s almost impossible to find a table here in the summer. From Nyhavn you can take canal excursions for 35 DKK along the Opera house, Amalienborg Slot, Christianshavn, the Royal Library (also called ‘Black Diamond’) because when the weather is sunny, the surface of water glitters on the glass walls of the library building like millions of diamonds). STRØGET >> From Kongens Nytorv stretches østergade, a street which combines with a few other streets and form Strøget, the longest promenade in Europe. Here you can find the essence of Copenhagen: narrow streets, fancy boutiques neighbouring with second-hand shops, cafes, souvenir shops, and theatres performing in the street. The promenade takes you to Amagertorv square, where it’s enough to turn right to Højbro Plads and you’re suddenly on Slotsholmen. Walking along its streets you will pass Christiansborg Palace, the house of Denmark’s three supreme powers, Thorvaldsens Museum, the Royal Library, and the Jewish Museum. We go back to the

fot.: arch. www.visitdenmarkt.com, J. Shmytte,

fot.: arch. www.visitdenmarkt.com, D. Kroght, Alsign

wi´kszego placu w Kopenhadze. Stàd w bardzo krótkim czasie dotrzemy do wszystkich najwa˝niejszych kopenhaskich zabytków. Kongens Nytrov rzadko zape∏niony jest tràbiàcymi samochodami. Mieszkaƒcy Kopenhagi poruszajà si´ g∏ównie na rowerach, a wówczas sà bezkompromisowi. JeÊli przez przypadek znajdziemy si´ na Êcie˝ce rowerowej, nie doÊç, ˝e nas rozjadà, to jeszcze za˝àdajà odszkodowania za ewentualne zniszczenia! Przechodzimy obok miniparkingu, z którego uÊmiechajà si´ buêki na kolorowych felgach. Sà to stanowiska ze specjalnie oznaczonymi rowerami. Po wrzuceniu 20 koron mo˝emy go odpiàç, jeêdziç, ile nam si´ podoba, a nast´pnie odstawiç przy innym takim punkcie w mieÊcie i odebraç monet´. Zanim ruszymy, spoglàdam na neorenesansowy Teatr Królewski i budynek 250-letniego Hotelu D'Angleterre – najdro˝szego w Danii. Doba kosztuje tu nawet cztery tysiàce euro!

Black Diamond - Biblioteka Królewska / Black Diamond - Royal Library

Ogrody Tivoli / Tivoli Gardens

44-51 Copenhagen

16:12

Page 48

spacerem po...

promenade. Strøget ends with Frederiksberggade street which leads to Radhuspladsen. On entering the square we cannot hide our astonishment – how could we not notice before that the town hall tower rises 160 metres above the square! It is one of the highest buildings in Denmark.

TIVOLI GARDENS >> Tivoli is a pleasure garden and an Koncert zespo∏u ulicznego / Street band performing

drówki. Tutaj ka˝dy znajdzie coÊ dla siebie: od rollercoasterów, przez karuzele, sklepy, restauracje i bary. To w∏aÊnie w Tivoli odbywajà si´ koncerty najwi´kszych gwiazd Êwiatowej estrady. Poczekajmy tu do wieczora! Gdy zapadajàcy zmrok wdziera si´ do ogrodów, kolorowe Êwiat∏a i lampki tworzà romantycznà atmosfer´. Wystarczy przeczytaç nazw´ Tivoli od ty∏u, by zrozumieç, ˝e na prawd´ warto (I lov’ it).

MUZEUM CARLSBERGA >> S∏ynny browar za∏o˝y∏ w 1847 r. Carl Jacobsen. DziÊ w budynku, w którym wyprodukowano pierwszà butelk´ tego piwa, znajduje si´ muzeum. Przed wejÊciem z biletem otrzymuje si´ kupon na dwa piwa. Na pró˝no ich póêniej szukaç w sklepie. Produkowane sà tylko na potrzeby muzeum! Sàczàc leniwie bursztynowy napój, ruszamy na spacer przez histori´ Carlsberga. W pewnej chwili staj´ przed wielkimi mosi´˝nymi drzwiami. Kiedy z trudem je uchylam, dobiega mnie huk maszyn i kot∏ów. Czuj´ prawdziwy zapach fabryki, jej ch∏ód. Za chwil´ na starych fotografiach widz´, jak wyglàda∏a niegdyÊ praca w browarze. Na jednej ze Êcian wiszà koszulki dru˝yn pi∏karskich sponsorowanych przez Carlsberga i butelki po wszystkich rodzajach piw tutaj produkowanych – Carlsbergu, Jacobsenie, Tuborgu, Kronenbourgu, Elephant Beer i wielu, wielu innych.

amusem*nt park – a perfect place to have a rest after a long day of walking. Roller coaster, merry-go-rounds, shops, restaurants and bars, concerts – the choice is wide. It is worth staying here till dusk, when lamps and lights of various colours create a lovely, romantic atmosphere. Just read the name of the park from back to front and all is clear (I lov’it).

CARLSBERG MUSEUM >> The famous brewery was founded in 1847 by Carl Jacobsen. The building where the first bottle of Carlsberg beer was produced now houses a museum. We get a ticket to the museum together with a coupon for two pints of beer – but not the kind you can buy in stores, this is a kind produced for the needs of the museum. Sipping the amber beverage we learn about the history of Carlsberg. We hear the roaring of the machines. In old photographs I can see what the brewery used to look like in the past. There are also football shirts of the teams sponsored by Carlsberg hanging on one of the walls, and bottles of all brands ever produced by the brewery: Carlsberg, Jacobsen, Tuborg, Kronenbourg, Elephant Beer, and many more.

fot.: arch. www.visitdenmarkt.com, B. Kirst, A Korzeniowska

3/6/09

TWIERDZA KASTELLET >> Duƒskie forty sà jednymi z najlepiej zachowanych w pó∏nocnej Europie. Te z Kastellet przetrwa∏y w prawie nienaruszonym stanie. W pobli˝u cytadeli znajduje si´ symbol Kopenhagi – Ma∏a Syrenka (Den lille Havfrue). Podobno jeÊli dotknie si´ jej lub spojrzy g∏´boko w oczy, przyniesie to szcz´Êcie. Mo˝na szcz´Êciu dopomóc, gdy ma si´ ochot´ staç w kilometrowej kolejce turystów. Warto zatrzymaç si´ przy fontannie Gefion, która stoi przed koÊcio∏em Êw. Albana. Do centrum miasta (Kgs Nytorv) zabierze nas metro. Wchodzimy do pierwszego wagonu. Tam, w miejscu, gdzie powinna byç kabina prowaNa placu przed Amalienborg / On a square in front of Amalienborg

44-51 Copenhagen

3/6/09

16:13

Page 50

spacerem po..

KASTELLET >> Fortifications in Denmark are among the best preserved in northern Europe. The one in Kastellet haven’t been hardly touched by the flow of time. Close to the citadel there is a symbol of Copenhagen – the Little Mermaid (Den Lille Havfrue). They say that touching the sculpture or looking straight into its eyes brings luck. The truth is you have to be quite lucky to find your way through the crowd of tourists surrounding the mermaid. It is worth taking a look at the Gefion fountain, which is built in front of St. Alban Church. You can get to the city centre by underground, which is automatic and has no driver, so you can watch the beautifully lit tunnel through the front glass – this is an amazing view! Stroget

dzàcego pociàg jest… przeszklona szyba. Kopenhaskie metro jeêdzi bowiem automatycznie – bez maszynisty! Dzi´ki temu mo˝na podziwiaç pi´knie oÊwietlony tunel. Niesamowite wra˝enie!

KRÓLEWSKIE PA¸ACE >> Przed pa∏acem królowej Ma∏gorzaty, na samym Êrodku placu pa∏acowego, stoi pomnik Fryderyka V na koniu. Odwiedzajàc Amalienborg w po∏udnie, natrafimy na t∏umy ludzi, którzy gromadzà si´ wokó∏ niego po to, by oglàdaç zmian´ warty. Nad pa∏acem wznosi si´ kopu∏a Marmorkirken, do z∏udzenia przypominajàca kopu∏´ bazyliki na placu Êw. Piotra w Watykanie. Stàd zaledwie kilka kroków dzieli nas od Rosenborg Slot. Znajdujà si´ w nim najcenniejsze skarby duƒskie, w tym insygnia królewskie.

THE ROYAL PALACES >> In the centre of the square stands a monumental statue of King Frederik V. If you don’t mind crowds of tourists, visit Amalienborg at noon to see the changing of the guard. Above the palace rises the dome of Marmorkirken, which is deceptively similar to the dome of St. Peter’s Basilica in Vatican. From here it is only a few steps to Rosenborg Castle, which houses the most precious treasures of Denmark, including the royal insignia.

fot.: arch. www.visitdenmarkt.com, H. Alsign, A Korzeniowska

Dojazd: samolotem (z Warszawy liniami LOT, z Krakowa liniami Norwegian), promem (ze ÂwinoujÊcia prom Polferries do Kopenhagi lub Unity Line do Ystad) Waluta: 1 korona duƒska (DKK) = ok. 0,59 z∏ Bilety: „klippekort” (120 DKK) na pociàg, metro, autobus. Informacja turystyczna: Vesterbrogade 4A Getting there: airplane (from Warsaw – LOT, from Krakow – Norwegian); ferry (from ÂwinoujÊcie to Copenhagen with Polferries or to Ystad with Unity Line) Currency: 1 Danish krone (DKK) = ca. 0.59 PLN Tickets: ‘klippekort’ (120 DKK) for train, underground, bus. Tourist information: Vesterbrogade 4A www.visitcopenhagen.com Symbol Kopenhagi – Ma∏a Syrenka / Little Mermaid symbol of Copenhagen

52-55 serock

16:13

Page 52

walking around...

spacerem po...

T E K S T

P R O M O C Y J N Y

T H E M A R K E T S Q UA R E A N D I T S V I C I N I T Y

PLA˚A >> Âredniowiecze nie zna∏o pla˝owania. Patrzàc jednak na lokalizacj´ rynku, wydaje si´, ˝e zosta∏ ulokowany z myÊlà o tego typu wypoczynku, czyli blisko pla˝y. Wystarczy ruszyç z rynku w dó∏ ulicà Brukowà, by po chwili ujrzeç wody Narwi. JeÊli sà upa∏y pla˝owicze na pewno choç na chwil´ wskoczà do wody, gdzie b´dà si´ kàpaç pod czujnym okiem ratownika. Gdy upa∏ów nie ma, ˝ycie towarzyskie przenosi si´ na serockie molo. Stàd mo˝na wyruszyç tramwajem wodnym w rejs na trasie Serock – Wieliszew – Niepor´t – Serock.

Z serockiego rynku ulice rozchodzà si´ do wszystkich zakàtków miasta. Ten uk∏ad jest spad-

czu, jednak atrakcje, które na nas czekajà, sà jak najbardziej wspó∏czesne!

fot.: D. Olendzka, Mariusz Grzybowski

kiem po Êredniowie-

fot.: D. Olendzka

3/6/09

NA DWA KO¸A >> Szukamy bardziej dynamicznej formy wypoczynku? Dobrym pomys∏em jest rower. ¸àczna d∏ugoÊç szlaków rowerowych w gminie Serock wynosi 88,6 km. Szlak ˝ó∏ty zaczyna swój bieg na… rynku. Obje˝d˝amy ratusz od wschodniej strony i kierujemy si´ na po∏udnie ul. Farnà, w kie-

From the Serock market square streets lead to all the corners of the town. This layout has been inherited from the Middle Ages, yet the attractions awaiting us are totally contemporary!

THE BEACH >> Going to the beach was not known in the Middle Ages. Yet, seeing localization of the market square, we might think it was located with this kind of leisure in mind, near the beach. It's enough to go down the Brukowa street to see the waters of the Narew river very soon. During the heat the beach goers will for sure jump into the water, at least for a minute, bathing under the vigil of a lifeguard. When there's no heat social life moves to the Serock pier. From there the water tram will take us on a cruise: Serock - Wieliszew - Nieporęt - Serock.

52-55 serock

16:13

Page 54

walking around...

spacerem po...

Kalendariu m mprez: Calenda

ON TWO WHEELS >> Are we looking for a more dynamic

r of even 14.06-30 ts .08 – wa kacyjne re js y tr a mwajem / water tr wo am Serock – summer cruises: dnym 20.06 – Wieliszew Wianki / – Nie Ku 5.07 – XVI Mi´d pala Night 2009 por´t – Serock zynarodo we Sp the 25.07 – 16th Internation otkanie Folkloryst al Folklore yczne Kup Piknik Rod aln zin M 3.08 – st art honoro ny i Lato z Radiem eeting Kupalnock ocka a / Family P wy do II icnic and S hon etapu 66 . To ummer w 10-11.08 orary start to the ith the Ra 2nd stag ur de Pologne – fina∏ V dio e the 6th P I Przeglàdu Piose of the 66th Tour d nki Wojsk olish Arm e Pologne 23.08 – y Song a Polskie ko go 13.09 – ncert orkiestr d´ty Review final ch / the w Êwi´to Da rów Ziem ind band s concert i / the Ea A poza ty rth's G m: ob Dzieƒ Str chody Êw. patron ifts festival a˝aka, Prz a Serocka eglàd Êw. W Miko Saint Ada ∏ajki i Spotkanie Amatorskiej Twórc ojciecha, Gminny Wigilijne lbert - pa zoÊci Sce na ryn niczne tron o Day, Rev f Serock celebratio ku / Apart from th j, iew of Am n, the Mu ese: ate nic and Christ mas Eve ur Performing Art ipality's Fire-Figh s, Santa gathering wi´cej na Claus Day ter in the stronie / More at: market square. w Zaprasza my! / We ww.serock.pl lcome!

recreation? Cycling is a good idea. Bicycle routes in Serock municipality are altogether 88,6 km long. The yellow route starts in the market square. We cycle around the town hall from the east and move down the Farna street to the parish church. Then we turn right and cross the picturesque Promenade Tract at Radzymińska street and cycle along it passing on our left the natural monument - a European ash tree and the Barbarka the hill fort remnants. Then the trail will lead to the forest nature reserve of Zegrze. Many animals live there - roe deer, foxes and wild boars. We are very likely to notice among the branches a black woodpecker and a hoopoe. Further on we will also see the Szaniawski's Gully Nature Reserve in Jadwisin, manor-andpark complex in Zegrzynek and Lake Chojno. This 30 km route is demanding! Those who don't like long distances should take either the blue or the black route. They are much shorter, but no less attractive. If you wish to compete and you like cycling thrill, you'll have it if you witness the 2nd stage of Tour de Pologne starting in August in Serock.

DLA W¢DKARZY >> Po takim wysi∏ku trzeba dobrze zjeÊç! Mo˝e porcja wyÊmienitej rybki samodzielnie z∏owionej o poranku? Najkrótsza droga na po∏owy prowadzi oczywiÊcie z rynku ul. Brukowà w kierunku Narwi, do przystani ko∏a w´dkarskiego Wola. Tam wydrzemy niejednà w´dkarskà tajemnic´ najbardziej doÊwiadczonym w tym fachu. Ale w gminie Serock ∏owi

FOR FISHERMEN >> After such an effort we must have a good meal! How about a delicious fish caught by yourself at dawn? The shortest way to the fishing spot leads of course from the market square, down the Brukowa street to the Narew, and the haven of a fishing circle Wola. There we can wring many fishing secrets out of those who are more experienced in this profession. But in the Serock municipality we can fish not only from the Narew. Zegrzyński Lake and the Bug are not any worse. Here fish catch everywhere!

si´ nie tylko nad Narwià. Jezioro Zegrzyƒskie i Bug nie sà w tym wzgl´dzie gorsze. Tutaj ryby biorà wsz´dzie!

SERCE MIASTA >> Drogi uparcie prowadzà nas z rynku we wszystkie strony Êwiata, jednak zatrzymajmy si´ przez chwil´ w cukierni . Nacieszmy oczy otaczajàcymi nas kwiatami: na zadbanych klombach, latarniach, w oknach. W takim zielonym otoczeniu odbywajà si´ najwi´ksze imprezy: obchody Êwi´ta patrona Serocka Êw. Wojciecha, pikniki rodzinne, honorowy start do II etapu Tour de Pologne (3 sierpnia), a podczas XVI Mi´dzynarodowego Spotkania Folklorystycznego Kupalnocka (5 lipca) morze g∏ów b´dzie si´ ko∏ysa∏o w rytm muzyki z ¸otwy i Indii. Z rynku ju˝ jest bardzo blisko na dyskoteki organizowane latem na pla˝y. Piasek, szum wody, wiatr znad Narwi, zachody s∏oƒca na molo – tutaj lato szczególnie mocno uderza do g∏owy i ∏atwo si´ w tym letnim szaleƒstwie zatraciç!

HEART OF THE TOWN >> The roads are determined to take us from the market square to all the directions, but let's

fot.: D. Olendzka

runku koÊcio∏a parafialnego. Nast´pnie skr´camy w prawo i przeje˝d˝amy przez malowniczy Trakt Spacerowy znajdujàcy si´ przy ul. Radzymiƒskiej, którà jedziemy w dó∏, mijajàc po lewej stronie pomnik przyrody jesion wynios∏y i pozosta∏oÊç po grodzisku Barbarka. Dalej szlak doprowadzi nas do leÊnego rezerwatu przyrody Zegrze. Zamieszkuje go wiele gatunków zwierzàt, m.in. sarny, lisy, dziki. Z du˝ym prawdopodobieƒstwem wÊród ga∏´zi drzew wypatrzymy dzi´cio∏a czarnego i dudka. Podczas jazdy zobaczymy równie˝ rezerwat przyrody Wàwóz Szaniawskiego w Jadwisinie, zespó∏ dworsko-parkowy w Zegrzynku, jezioro Chojno. Liczàcy w sumie ponad 30 km szlak jest wymagajàcy! Ci, którzy do d∏ugodystansowców nie nale˝à, powinni wybraç si´ w rowerowà podró˝ szlakiem niebieskim lub czarnym – sà znacznie krótsze, a nie mniej atrakcyjne. Kto ˝àdny jest rywalizacji i rowerowych emocji, odnajdzie je podczas startu do II etapu Tour de Pologne w Serocku.

fot.: Beata Roszkowska, Katarzyna Leszczyƒska

3/6/09

Informacja turystyczna / Tourist information: Referat Promocji UMiG w Serocku, pok. 2 Rynek 21, 05–140 Serock tel.: 022 782 88 43

stay for a moment in the confectionery in the market square. Let's feed our eyes with the flowers: in neat flowerbeds, lanterns and windows. The biggest events are organized in such surroundings: Saint Adalbert, patron of Serock celebration, family picnics, honorary starts to the 2nd stage of Tour de Pologne (3 August), and during the 16th International Folklore Meeting Kupalnocka (5 July), the sea of heads will rock to the music of Latvia and India. It's very near from the market square to the discos organized on the beach in summer. Sand, rush of water, wind from the Narew, sunsets on the pier - here summer particularly goes to your head and it's easy to get lost in the craze!

3/6/09

16:14

Page 56

walking around...

spacerem po...

Kazimierz Meyer Crowds in the streets of ¸agów and on the nearby lakes are an undoubted sign the village has awaken from its winter dream.

¸AGÓW BESIEGED

It was never easy to get to the very gates of Łagów; in the past foreign armies had to force their way through the thick forests surrounding the village, then face a hail of arrows and force the defensive walls. Today, it also takes a while to cover this short distance – the road leading to the gate is lined with restaurants, where you need to wait a little for your lunch, and busy pubs where you obviously have to quench your thirst. A little further you can find marina with kayaks and pedalos for rent.

AT ORDER OF ST. JOHN >> We eventually reach the

Brama Marchijska / Brandenburg Gate

brick Gothic Polish Gate (15th c.). It is only a few steps from here to the castle. In fact, I can already see its soaring tower. In the past its ground floor served as a prison, above it was the seat of guards and arrow slits, further – defensive space, and on top there was a bridge for the guards. During the last war yet another floor was added, which now gives a wonderful oppor-

Aby stanàç u bram ¸agowa, zawsze potrzeba by∏o sporo czasu. NiegdyÊ obce wojska musia∏y przebiç si´ przez puszcz´, nast´pnie mury miejskie i zmierzyç z gradem strza∏. Równie˝ dzisiaj pokonanie tego odcinka troch´ trwa. Droga do Bramy Polskiej prowadzi bowiem obok restauracji, w których trzeba chwil´ poczekaç na posi∏ki, i t´tniàcych ˝yciem pubów, w których trzeba ugasiç pragnienie. Dalej jest przystaƒ, gdzie sà zawsze gotowe do wynaj´cia kajaki i rowery wodne.

U JOANNITÓW >> Nareszcie przechodzimy przez ceglanà,

T∏umy wczasowiczów wczasowiczów T∏umy na ulicach ulicach ¸agowa ¸agowa ii na na na jeziorach Êwiadczà, Êwiadczà, ˝e ˝e jeziorach ¸agów przebudzi∏ przebudzi∏ si´ si´ ¸agów ze snu snu zimowego. zimowego. Dlaczego Dlaczego ze wi´c nas nas tam tam nie nie ma?! ma?! wi´c

fot.: D. Olendzka

56-59 lagow

gotyckà Bram´ Polskà (XV w.). Stàd ju˝ widaç strzelistà wie˝´ zamku. Dawniej w dolnej kondygnacji mieÊci∏o si´ wi´zienie, wy˝ej by∏a siedziba stra˝y ze strzelnicami, dalej pomieszczenia obronne, a na samym szczycie znajdowa∏ si´ pomost dla stra˝y. Po ostatniej wojnie wie˝y przyby∏o jedno pi´tro. Dzi´ki temu roztacza si´ stàd jeszcze szersza panorama ¸agowa – wsi usytuowanej na cyplu mi´dzy dwoma jeziorami: ¸agowskim i TrzeÊniowskim. Zamek zosta∏ wzniesiony przez zakon joannitów, którzy sprowadzili si´ tu w po∏owie XIV w. Ich herb – krzy˝ joannicki – wcià˝ widnieje na bramie zamku. Z tym, ˝e w tej chwili jest on równie˝ herbem ¸agowa. W 1812 r., po kasacji zakonu, ¸agów przeszed∏

Brama Polska / Polish Gate

56-59 lagow

16:14

Page 58

walking around...

spacerem po...

Choç mocno zniszczony, wcià˝ widaç pi´knie zdobione nagrobki. Otaczajàce ca∏à t´ okolic´ lasy poroÊni´te sà bukami, jaworami, olchami i Êwierkami, które tworzà mikroklimat, wspomagajàcy leczenie chorób uk∏adu oddechowego.

tunity to enjoy an even wider panorama of the village, its two lakes and the surroundings. The castle was built by the chivalric Order of St. John, which settled here in mid-14th c. The emblem of the Order is still visible on the castle gate – it has also become the emblem of Łagów. In 1812, after the Order ceased to exist, the village went into private hands. Today, the castle houses a hotel. The former cells of the knights-bishops were turned into luxurious rooms, and the refectory and the courtyard are now a beautiful, Gothic-like cafe.

w r´ce prywatnych w∏aÊcicieli. DziÊ znajduje si´ tu hotel. W dawnych celach rycerzy zakonników stworzono luksusowe pokoje, zaÊ w dawnym refektarzu i na dziedziƒcu -– kawiarni´.

Z¸OTY WIEK >> Za czasów joannitów pr´˝nie rozwija∏ si´ handel, a ¸agów prze˝ywa∏ swój rozkwit. U podnó˝a zamku powsta∏a s∏u˝ebna osada rzemieÊlnicza i handlowa, którà zakonnicy zabezpieczyli murami obronnymi z dwiema bramami: Polskà (z XV w.) i Marchijskà (z XVI w.). Obydwie przetrwa∏y w doskona∏ym stanie do dziÊ. Równie˝ dla murów obronnych czas by∏ ∏askawy – zachowa∏y si´ spore fragmenty. Jeden z nich zobaczymy, idàc z zamku po drodze wy∏o˝onej brukiem. W ten sposób po trzech minutach jesteÊmy w parku pa∏acowym (z XVII w.) nad samym brzegiem Jeziora TrzeÊniowskiego. Jest tu pomost, ∏aweczki, 200-stuletnie drzewa, a na skraju niepozorna furtka, którà wchodzi si´ na Êcie˝k´ historyczno-dydaktycznà „Sokola Góra”.

polodowcowych jezior rynnowych. Jednym z najbardziej malowniczych jest Jezioro TrzeÊniowskie o wysokich, stromych brzegach, momentami przypominajàcych norweskie fiordy. W jego blisko 60-metrowych g∏´biach panujà doskona∏e warunki do nurkowania. Na wi´kszych g∏´bokoÊciach mo˝na stanàç oko w oko z olbrzymimi okoniami, szczupakami, linami, p∏ociami... Przy odrobinie szcz´Êcia zobaczymy te˝ króla tutejszych ryb – troç jeziorowà. Jest reliktem epoki lodowcowej. To jedyny przedstawiciel ∏ososiowatych, który nie odbywa dalekich w´drówek do strumieni, aby si´ rozmno˝yç.

THE GOLDEN AGE >> In the times of the Order Łagów was developing very rapidly. A village formed at the foot of the castle, which was then surrounded by defensive walls with two gates: the Polish Gate (15th c.) and the Branderburg Gate (16th c.). They are both wonderfully preserved. Also the defensive walls are in a good condition – you can still see large parts of them. Walking along a cobbled path you will get to a 17th c. park by the Trześniowskie lake. There is a pier with a picturesque view over the lake, 200-year-old trees and an inconspicuous gate leading to the “Sokola Góra” historic-didactic path.

KULTURA >> ¸agów to nie tylko zabytki i przyroda. Która bowiem wieÊ (a ¸agów jest wsià!) mo˝e poszczyciç si´ znanym w ca∏ej Europie festiwalem filmowym? A w∏aÊnie tutaj corocznie pod koniec czerwca mo˝na spotkaç najwi´ksze gwiazdy kina, które odwiedzajà Lubuskie Lato Filmowe (21–28 czerwca, www.llf.pl). Tutaj odby∏a sie prapremiera „Cz∏owieka z ˝elaza” Andrzeja Wajdy.

HISTORY LESSON >> The first written mention of Łagów comes from 1299. But already in the 8th c. there was a small fort on the Sokola Góra hill, surrounded by impressive embankments. This is where the didactic path will take you. On the way you pass an old German graveyard hidden in the woods. The forests in the area abound in beech trees, sycamores, alders and spruce, creating a microclimate which helps curing respiratory tract problems.

W OKOLICY >> Zaledwie kilka kilometrów dzieli ¸agów od MRU (Mi´dzyrzeckiego Rejonu Umocnionego). Pozosta∏oÊci po niemieckich bunkrach sà rozsypane na ok. 100 km. W Piniewie mo˝na zejÊç wraz z przewodnikiem w podziemne korytarze fortyfikacji. Do wyboru mamy trasy, których przejÊcie zajmie 1,5 i 2.5 h (www.bunkry.pl) Trzeba tak˝e zajrzeç do Zielonej Góry, ˚agania, na zamek w Mi´dzyrzeczu... Zatem ruszajmy, by na w∏asnej skórze przekonaç si´, ˝e ¸agów i jego okolice sà wspania∏à alternatywà dla oklepanych i zadeptanych stopami dziesiàtek tysi´cy turystów miejscowoÊci.

Mi´dzyrzecki Rejon Umocniony – Pniewo / Mi´dzyrzecze Fortified Region - Pniewo

BY THE LAKES >> Łagowskie Lakes is a 15-km stretch of postglacial lakes. One of the most picturesque of them is the Trześniowskie lake with high, steep banks, which can bring to mind Norwegian fiords. The lake is nearly 60-m deep and offers fantastic diving conditions. The water is transparent and if you get deep enough you are likely to meet huge perches, pikes, tenches, and roaches. If you’re lucky, you could even spot the king of the lake, the lake trout (Salmo trutta lacustris), which is a relic of the glacial period. It is the only Salmonid which does not migrate to reproduce. As you can probably guess, angling is another available attraction.

CULTURE >> Monuments and wonderful nature are not the only things Łagów has to offer. It is probably the only village in Europe holding an internationally known annual film festival. Each year in June Łagów is visited by movie stars coming to the Lubuskie Film Summer (June 21-28, www.llf.pl). The festival was the place for such cult events like the first showing of “Man of Iron” by Andrzej Wajda. AROUND ¸AGÓW >> Only a few kilometres far from

Dojazd: samochodem – droga E 30 (krajowa dwójka). Informacja Turystyczna: ul. 1 lutego 12, ¸agow

SPOTKANIE Z HISTORIÑ >> Pierwsza pisana wzmianka o castrum Lagowe, czyli ¸agowie, pochodzi z 1299 r. Jednak ju˝ w VIII w. na wysokim wzniesieniu polodowcowym – Sokolej Górze – znajdowa∏o si´ grodzisko otoczone imponujàcymi wa∏ami ziemnymi. Tam w∏aÊnie poprowadzi nas Êcie˝ka „Sokola Góra”. Po drodze miniemy stary poniemiecki cmentarz ukryty w lesie. KoÊcó∏ p.w. Êw. Jana Chrzciciela / John the BatistChurch

fot.: D. Olendzka

Stary cmentarz / Old graveyard

NAD JEZIORAMI >> Jeziora ¸agowskie to ciàg prawie 15 km

fot.: D. Olendzka

3/6/09

Getting there: by car - route E 30. Tourist Information: 12, 1 Lutego Street, ¸agów www.lagow.pl

Łagów you will find the MRU – the remains of bunkers built by Nazis which are scattered at the area of around 100 km. There is an MRU tourist base in Pniewo. A guide will take you on a trip through the underground corridors of the fortifications. You can choose between the short route (1.5 h) and the long one (2.5 h), or order a special 8-hour trip. (www.bunkry.pl) From here it is also worth visiting Zielona Góra – the heart of Polish wine region – and the castle in Międzyrzecze.

60-61 grudziadz

3/6/09

16:15

Page 60

walking around...

spacerem po...

Dorota Chojnowska SPORT AND THE MONUMENTS

Panorama Grudziàdza / Panoramic view of Grudziàdz

Mury miejskie i imponujàce spichrze z czerwonej ceg∏y wyrastajàce wprost nad brzegiem Wis∏y. Wobec Grudziàdza nie mo˝na przejechaç oboj´tnie!

The city walls and impressive red brick granaries emerging on the very bank of the Vistula. You cannot pass by Grudziàdz indifferently! We are leaving our car at the car park on the Vistula Meadows, just next to the Water Gate. In a moment we'll enter through this gate the city.

OVER THE ROOFTOPS >> We pass the gate walking the Samochód zostawiamy na parkingu na B∏oniach WiÊlanych. Za chwil´ Bramà Wodnà wejdziemy do miasta.

NAD DACHAMI >> Za bramà wzd∏u˝ drogi wy∏o˝onej brukiem, ciàgnie si´ zespó∏ spichrzy. Nieopodal wÊród ciasno zabudowanych ulic znajdujà si´ zabytkowe koÊcio∏y Êw. Jana (ul. Szkolna 10) i Kolegiata Êw. Miko∏aja (ul. KoÊcielna 1). Trzeba si´ na chwil´ zatrzymaç przy rzeêbie U∏ana z Dziewczynà. Stàd roztacza si´ przepi´kny widok na Wis∏´. W XVI i XVII w. na jej wodach t∏oczy∏y si´ barki flisaków sp∏awiajàcych do Gdaƒska zbo˝e,

brick road and then the Spichrzowa street along which stand granaries. Nearby, among streets packed with houses, there stand the historic Church of St. John (10 Szkolna Str.) and the Collegiate Church of St. Nicholas (1 Kościelna Str.). We must stop for a moment by the statue of a Lancer with a Girl. From here we have a beautiful view on the Vistula. In the 16th and 17th c. The next minute I'm on the castle hill. There is a neat park with a view on the streets of Grudziądz. But not everyone came here to feast their eyes with architecture. They came to do the Nordic walking!

Geotermia Grudziàdz

Brama Wodna / Water Gate

drewno i inne towary. Za chwil´ jestem w parku na Wzgórzu Zamkowym. Stàd roztacza si´ widok na ulice Grudziàdza. Ale nie wszyscy przyszli tu, by cieszyç oczy architekturà od renesansu przez secesj´ do wspó∏czesnoÊci. Oni przyszli trenowaç nordic walking!

SPORT AND ENTERTAINMENT >> The best places for

SPORT I ROZRYWKA >> Najlepsze tereny do nordic

Nordic walking are on the Vistula Meadows and at Rudnickie Lake. There, on a guarded beach we can swim, play beach ball, rent a kayak or a bike. Let’s change the climate! How about the show of horse riding cowboys? So we are in the Wild West on a Kansas Ranch in Rudnik. The kids won't even notice when the day passes by.

walking sà jednak nieco poni˝ej, na B∏oniach WiÊlanych albo nad jeziorem Rudnickim. Tam, na strze˝onej pla˝y miejskiej oprócz kàpieli mo˝na graç w pi∏k´ pla˝owà, wypo˝yczyç kajaki albo rower. A mo˝e by tak zmieniç klimat? Z zapartym tchem podziwiaç popisy jeêdzieckie kowbojów albo wybraç si´ na poszukiwania z∏ota... Zatem jesteÊmy na Dzikim Zachodzie na ranczo Kansas City w Rudniku. Dzieci nawet nie zauwa˝à, kiedy minà∏ im tu ca∏y dzieƒ!

BIOLOGICAL RENEWAL >> The adults should visit Geotermia Grudziądz (36 Warszawska Str.). There we have the only one in Poland saline graduation tower inside a pyramid! This modern center was open in 2005 next to the newly excavated sources of saline water - according to analyses, one of the best healing waters in Europe! On the ground of Geotermia there are also swimming pools, a saline cave, doctor's offices and cryotherapy.

ODNOWA BIOLOGICZNA >> DoroÊli natomiast powinni ca∏y dzieƒ zarezerwowaç na wizyt´ w Geotermii Grudziàdz (ul. Warszawska 36). Znajduje si´ tam jedyna w Polsce t´˝nia solankowa we wn´trzu... piramidy. Nowoczesny oÊrodek oddano do u˝ytku w 2005 r. przy, dopiero co odkrytych, êród∏ach termalnej solanki. Jak wykaza∏y analizy, jednej z najlepszych wód leczniczych w Europie! Na terenie Geotermii sà te˝ m.in. baseny, grota solankowa, gabinety lekarskie, krioterapia...

KONCERTY, WYSTAWY >> Grudziàdz stawia na kultur´! Przez ca∏e lato b´dzie si´ tu odbywa∏ festiwal Grudziàdzkie Lato z Muzami. To znaczy, ˝e w ka˝dy weekend mo˝emy liczyç na porzàdnà dawk´ muzyki od szant, bluesa, jazzu po klasycznà, serwowanà w malowniczych miejskich plenerach. Od koƒca czerwca na B∏oniach WiÊlanych zobaczymy wystaw´ zdj´ç z filmu Andrzeja Wajdy „Tatarak”. Jego akcja rozgrywa si´ w∏aÊnie w Grudziàdzu. Bo filmowcy te˝ zachwycili si´ tym miastem!

CULTURE >> In summer there will be the Grudziądz Summer with the Muses Festival.Every weekend we can be sure to get a good dose of music such as shanties, blues, jazz and classical, served in the picturesque locations of the town. In the end of June, on the Vistula Meadows, throughout the whole summer holidays, we'll have the exhibition of photos from Andrzej Wajda's "Tatarak" movie. The plot is based in Grudziądz. The film makers also fell in love with the city! Dojazd: samochodem – autostradà A1 (zjazd Nowe Marzy) Informacja Turystyczna: ul. Sk∏odowskiej 19 Getting there: by car - A1 freeway (Nowe Marzy detour) Tourist information: 19 Sk∏odowskiej Street Adresy / Addresses: Pizzeria Tomato, ul. Szewska 5; Muza Cafe, ul. Wybickiego 38; Bodega, al. 23 Stycznia 26; Football City, Rynek 21; Ranczo Kansas City, Rudnik k. Grudziàdza; Geotermia Grudziàdz, ul. Warszawska 36. Imprezy / Events: 19-21.06 Dni Grudziàdza / Grudziàdz Days; 27.06 -14.08 Grudziàdzkie Lato z Muzami / Summer with the Musem Festival www.it.gdz.pl, www.grudziadz.pl

62-65 egipt

3/6/09

16:16

Page 62

place

miejsce

Anna Janowska GOLF AND THE PYRAMIDS

Vividly green grass in the middle of a desert, palm trees, rustling springs – sounds like a mirage? Actually, this is a typical golf course in Egypt.

THE OLDEST CLUBS >> You can have pyramids only for yourself – no crowds of tourists, no guides shouting, nothing can be found here of the confusion we know from Giza. Instead, we get evenly cut grass with eighteen holes and the view of pyramid tops rising above the palm

SoczyÊcie zielona trawa na pustyni, pióropusze palm, szemrzàce strumienie... To nie fatamorgana, tylko pole golfowe. W Egipcie jego zieleƒ robi jeszcze wi´ksze wra˝enie – i to nie tylko na golfistach. Co powiecie na partyjk´ golfa z widokiem na piramidy?

NAJSTARSZE KLUBY >> Mo˝na tu mieç piramidy tylko dla siebie. Nie ma t∏umów turystów, nie s∏ychaç pokrzykiwaƒ przewodników, nie widaç zamieszania panujàcego w Gize. Jest zielona, równiutko przystrzy˝ona trawa kryjàca 18 do∏ków i wyrastajàce znad palmowego gaju idealne sto˝ki piramid. Pi∏eczka golfowa z tej perspektywy wydaje si´ dziwnie malutka. Gracze co chwila zamiast za pi∏kà spoglàdajà w stron´ majestatycznych piramid. A sama gra zyskuje inny wymiar. W koƒcu to przywilej graç z takim widokiem. I ju˝ dla samego widoku chce si´ zostaç golfistà. Nic dziwnego, ˝e to w∏aÊnie tu powsta∏o w 1902 r. jedno z pierwszych pó∏ golfowych w Egipcie. DziÊ Mena House Oberoi jest nie tylko naj-

62-65 egipt

16:16

Page 64

place

miejsce

SEZON NA GOLFA >> W okolicach Kairu mieÊci si´ najwi´cej pól golfowych. Najwi´ksze w kraju – Pyramide Golf Soleimania – imponuje po∏o˝eniem wokó∏ sztucznego jeziora, ogromnà powierzchnià (840 ha) i a˝ 36 do∏kami. Jakby komuÊ by∏o ma∏o, dyspozycji ma 300-metrowy podÊwietlony driving range. Latem oÊwietlenie ratuje golfistów przed udarem s∏onecznym. W sezonie turystycznym da si´ graç tylko o Êwicie lub wieczorem. Po∏udniowy upa∏ przegania graczy z pola nad hotelowe baseny. Bo tak naprawd´ sezon golfowy w Egipcie zaczyna si´ wtedy, gdy europejskie pola golfowe pokryje gruba warstwa b∏ota lub Êniegu. Pod piramidami panujà wtedy idealne warunki – temperatura ok. 20 st., s∏oƒce i lekki wiatr – jednym s∏owem zimowy, golfowy raj.

GOLFOWY DESIGN >> Ale i latem na polach panuje spory ruch, a golfiÊci idàc z naturà na kompromis, podporzàdkowujà gr´ rytmowi dnia. I tak latem najpopularniejsze sà najnowsze pola golfowe niedaleko Hurgady i El Gouny. Wyjàtkowymi czyni je nie tylko widok – dla odmiany na Morze Czerwone – ale te˝ nazwiska projektantów. I tak pole The Cascades Golf & Country Club po∏o˝one pod Hurgadà, mi´dzy morzem a pustynià, tu˝ nad zatokà Soma – zaprojektowa∏ Gary Player, legenda golfa z RPA, jeden ze „Êwi´tej trójcy” golfowych projektantów. 18-do∏kowe pole The Cascades Championship Course to pole mistrzowskie, by tu zagraç trzeba mieç handicap 36. Poczàtkujàcy i mniej zaawansowani odnajdà si´ na dziewi´cio do∏kowym The Cascades Short Course. Jak tu pi´knie! Pole koƒczy si´ na linii pla˝y. Trawa urywa si´, nagle przechodzàc w pomaraƒczowà ˝ó∏ç przybrze˝nych ska∏ i piasku. Dalej tylko zatoka i suche jak pieprz góry na horyzoncie. Wokó∏ pustynia. Przy niektórych do∏kach krajobraz jest tak ksi´˝ycowy, ˝e ma si´ wra˝enie uczestniczenia w golfo-

wej rozgrywce na Marsie. Wokó∏ same luksusowe hotele: Kempinski, Sheraton, Robinson Club, La Résidence des Cascades... Tak wi´c kij golfowy bez problemu mo˝na zamieniç na szlafrok, hotelowe kapcie czy strój do nurkowania. Szczególnie, ˝e w tym roku na goÊci czeka nowoÊç – The Breakers Diving & Surfing Lodge z doskonale wyposa˝onym centrum nurkowym i windsurfingowym.

GOLF SEASON >> The greatest number of golf courses is around Cairo. The largest of them, Pyramide Golf Soleimania, is impressive for many reasons: it stretches around an artificial lake on an area of 840 hectares and has 36 holes. It offers a 300-metre lit driving range, which allows playing before dawn or after dusk. The heat during the day in the summer is so unbearable that the hotel guests prefer to go to the swimming pool than play golf. In fact, the golf season in Egypt does not begin until the courses in Europe have been covered by a thick layer of mud or snow. This is when the weather conditions make Egypt the perfect ‘winter’ golf course.

DODATKOWE ATRAKCJE >> Luksusy czekajà te˝ golfi-

GOLF DESIGN >> But even on hot summer days the course is far from empty. At this time of the year the most popular courses are those situated near tourist destinations like Hurgada or El Gouna. They are special not only because of the view they offer – this time a panoramic view of the Red Sea – but also the names of the designers well known among golf enthusiasts. For instance, The Cascades Golf & Country Club near Hurgada, situated between the sea and the desert just by the Soma Bay, was designed by Gary Player, legend of golf from South Africa, one of the ‘divine trinity’ of golf course designers. The 18-hole Cascades Championship Course is a master course where handicap is 36. Beginners and less advanced players might feel better on the 9-hole Cascades Short Course, which borders with the coastline. You can see mountains on the horizon and the desert all around. At some holes the landscape is so unearthly that you feel like playing golf on Mars! The area is spotted with luxury hotels: Kempinski, Sheraton, Robinson Club, La Résidence des Cascades... It’s so easy to change your golf club for a hotel towel or a scuba diving set. This year the guests can also visit

fot.: www.trade.egypt.travel

pi´kniejsze, ale i najbardziej po˝àdane. Za to starsze o kilka lat jest niedalekie The Gezira Club – olbrzymi kompleks sportowy za∏o˝ony w 1882 r. przez i dla brytyjskich oficerów.

trees. The players can not resist glancing at the majestic pyramids from time to time. The golf seems to have gained some nobleness – after all, it is a privilege to play in a place like this. The view itself makes you want to become a regular golf player. No wonder this was the spot chosen to create one of the first golf courses in Egypt back in 1902. Today, the golf course at the Mena House Oberoi hotel is the most beautiful and most popular one in the country. Not far from here there is also a few years older The Gezira Club – a huge sports complex opened in 1882 by British officers.

fot.: arch. Ambasady Egiptu

3/6/09

stów w pi´ciogwiazdkowym Steigenberger Golf Resort w El Gouna, kurorcie po∏o˝onym ok. 20 km od Hurgady. Zaprojektowa∏ je twórca Eurodisnaylandu, a ∏àczàc ze sobà poszczególne laguny najpewniej wzorowa∏ si´ na Wenecji. WÊród jeziorek, wodospadów, kana∏ów i malowniczo przerzuconych mostków powsta∏o pole golfowe, które uchodzi za jedno z najbardziej ró˝norodnych w Egipcie. Odnajdà si´ na nim zarówno Êrednio zaawansowani, jak i ju˝ wprawieni gracze. Za to Movenpick Jolie Ville w Sharm El Sheikh poza luksusami i 18-do∏kowym polem golfowym, jedynym na pó∏wyspie Synaj, kusi te˝ egzotycznymi ptakami, które upodoba∏y sobie porozsiewane po okolicy jeziorka. Mo˝na tu te˝ zapisaç si´ do golfowej akademii lub zamówiç prywatne lekcje u jednych z najlepszych w Egipcie instruktorów. Trening si´ przyda, je˝eli chcecie zagraç w Royal Valley Golf Club w Luksorze. Tutejsze 18-do∏kowe pole, zaprojektowane przez golfist´ Arthura Davisa, wÊród znawców uchodzi za spore wyzwanie. Trzeba pokonaç liczne przeszkody wodne, naturalne pofa∏dowania terenu i sporà powierzchni´. Za to najbli˝ej stàd do Luksoru, czyli staro˝ytnych Teb, pysznych Êwiàtyni Karnaku, Doliny Królów czy tajemniczej Êwiàtyni Hatszepsut. To co powiecie na golfa w Egipcie? Je˝eli wczeÊniej nie graliÊcie, przy okazji urlopu mo˝ecie spróbowaç – na pola majà wst´p nie tylko wprawieni gracze. Tylko pami´tajcie, by zawczasu zarezerwowaç gr´ na polu lub zmówiç lekcj´ z instruktorem. Golf w Egipcie robi si´ coraz popularniejszy!

The Breakers Diving & Surfing Lodge offering fantastic diving and windsurfing equipment.

OTHER ATTRACTIONS >> The five-star Steigenberger Golf Resort in El Gouna, some 20 km far from Hurgada, was designed by the creator of Disneyland. The golf course situated among lakes, waterfalls, canals and bridges is considered one of the most varied in Egypt, suitable for advanced and medium players. In addition to an 18-hole course, Movenpick Jolie Ville in Sharm El Sheikh attracts with exotic birds which are very fond of the ponds scattered around the area. Here you can join a golf academy or take private lessons with the best golf instructors in Egypt. You will need some practice in order to play at the Royal Valley Golf Club in Luxor. Experts say this 18-hole course designed by Arthur Davis is quite a challenge with its many water reservoirs and undulating surface. So, fancy a round of golf in Egypt? Nothing stands in line, even if you are not an exquisite player. Just don’t forget to book a place or private lessons in advance – golf is becoming more and more popular here! Przyk∏adowe ceny: The Cascades Championship Course, Green Fee – 18 do∏ków – 90 euro, dla goÊci Soma Bay - 75 euro, Green Fee – 9 do∏ków – 65 i dla goÊci Soma Bay – 45 euro Example prices: Cascades Championship Course Green Fee - 18 holes – 90 euros, for Soma Bay guests - 75 euros, Green Fee - 9 holes - 65 euros, for Soma Bay guests - 45 euros www.somabay.com

66-67 wieliczka

4/6/09

11:23

Page 66

place

miejsce

T E K S T

P R O M O C Y J N Y

Szacuje si´, ˝e nowe inwestycje mogà nawet podwoiç liczb´ mieszkaƒców.

STREFA AKTYWNOÂCI GOSPODARCZEJ >> Wieliczka jest usytuowana w pó∏nocnej cz´Êci gminy, na granicy Krakowa i po∏udniowego obejÊcia autostradowego. W jej sk∏ad wchodzà trzy klastry przemys∏owe o pow. od 20 do 80 ha z przeznaczeniem na us∏ugi, przemys∏, centra logistyczne itp. Nie mo˝na te˝ zapomnieç o g∏ównych atutach: doskona∏ej lokalizacji w sàsiedztwie linii kolejowej oraz po∏o˝eniu mi´dzy strefà ekonomicznà w Niepo∏omicach, a strefà gospodarczà Kraków-Rybitwy. Dost´p do Strefy u∏atwi budowana obecnie autostrada wraz ze wschodnim obejÊciem Krakowa. W´ze∏ Rybitwy w ciàgu drogi S7 stanowiç b´dzie doskona∏e rozwiàzanie dla po∏àczenia autostrady z powstajàca strefà przemys∏owà. Przez gmin´ przebiega równie˝ droga krajowa nr 4 do granicy z Ukrainà.

Wieliczka - the city of new opportunities

Przyjedê, zakochaj si´, zainwestuj! Wieliczka to ponad 700-letnie miasto po∏o˝one w malowniczej kotlinie zaledwie 15 km od Krakowa. Jego dzieje nierozerwalnie po∏àczone sà z najstarszà kopalnià soli – zabytkiem wpisanym na List´ Âwiatowego Dziedzictwa UNESCO. Co roku ponad milion turystów z ca∏ego Êwiata przyje˝d˝a i zwiedza jej niezwyk∏e korytarze. Ale dynamicznie rozwijajàca si´ Wieliczka jest otwarta nie tylko dla turystów, ale i dla biznesu.

RYNEK NIERUChom*oÂCI >> Ze wzgl´du na bliskoÊç Krakowa Wieliczka jest niezwykle atrakcyjnym miejscem do zamieszkania. Projekt nowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzgl´dnia potrzeby dynamicznie rozwijajàcego si´ rynku nieruchom*oÊci. Powstajà nowe osiedla i budynki przeznaczone na dzia∏alnoÊç komercyjnà i nowe osiedla mieszkaniowe.

Come, fall in love and invest! Wieliczka is an over 700-year-old town located in a picturesque dale only 15 km from Krakow. Its history is inseparably linked with the oldest Salt Mine - a monument included on the UNESCO World Heritage List. Every year more than one million tourists from all over the world come here and explore its amazing corridors. But the dynamically developing Wieliczka is open not only to tourists, but also to business.

THE REAL PROPERTY MARKET >> Owing to the vicin-

PRZEKONAJ SI¢, ˚E WARTO >> W dynamicznie rozwijajàcej si´ Wieliczce, dbajàc o odpowiednie warunki dla ekonomicznego rozwoju gminy, nie zapominamy o zachowaniu jej turystyczno-historycznego kszta∏tu. Warto inwestowaç w miejscu, w którym historia i wspó∏czesnoÊç ∏àczà si´ ze sobà, tworzàc nadzwyczajnà atmosfer´ górniczego miasta z tradycjami si´gajàcymi czasów wielkich królów. Dogodna lokalizacja to z pewnoÊcià jeden z wa˝niejszych atrybutów gminy. Wieliczka pe∏ni funkcj´ lokalnego w´z∏a komunikacyjnego. Krzy˝ujà si´ tutaj szlaki ∏àczàce miasto z Krakowem, Niepo∏omicami, Gdowem i Dobczycami. Swoim mieszkaƒcom oraz inwestorom gmina zapewnia sta∏à ∏àcznoÊç z bezpoÊrednio sàsiadujàcà stolicà województwa. Przynale˝àc do krakowskiej aglomeracji i posiadajàc bardzo dogodne po∏àczenia drogowe i kolejowe, Wieliczkà jest najlepiej skomunikowanà zewn´trznie gminà w Ma∏opolsce.

and the southern highway ring. Three industry clusters are included in it, having the surface between 20 to 80 ha, destined for services, industry, logistic centers, etc. We cannot forget about its major advantages: an ideal localization beside the railway track and between the economic zone of Niepołomice and the Krakow - Rybitwy economic zone. Access to the Zone will be facilitated by the currently constructed highway and the eastern ring of Krakow. The Rybitwy interchange on the S7 road will be a perfect solution to connect the highway with the economic zone, still under construction. Via the municipality the country no. 4 road connects with the eastern border and Ukraine.

SEE FOR YOURSELF THAT IT'S WORTH >> In the dynamically growing Wieliczka, taking care of the right conditions for the economic development of the municipality, we don't forget about maintaining its tourist and historic shape. It is worth investing in a place, where history and the present day connect together, creating a remarkable atmosphere of a mining town with tradition going back to great royal times. A convenient localization is certainly one of the more important advantages. Wieliczka is a local communication hub. Routes connecting the town with Krakow, Niepołomice, Gdów and Dobczyce interchange here. The municipality enables its inhabitants and investors to have a stable connection with its direct neighbour - the voivodeship's capital. Belonging to the Krakow agglomeration and having very good road and train connections, Wieliczka municipality is the best connected municipality of (Lesser Poland) Małopolska region.. Urzàd Miasta i Gminy Wieliczka ul. Powstania Warszawskiego 1, 32-020 Wieliczka tel 012 278-12-94 www.wieliczka.eu

ity of Krakow, Wieliczka is a very attractive place for living. The project of a new land management plan takes into account the needs of a rapidly growing real property market. New housing estates and commercial buildings are being erected. It is estimated that the new investments may even double the number of inhabitants.

THE ECONOMIC ACTIVITY ZONE >> It is situated in the northern part of municipality, on the border with Krakow w w w. w i e l i c z k a . e u

68-71 zubry

3/6/09

16:18

Page 68

place

miejsce

Agnieszka ¸uczak seen and, unfortunately, hunted only in Poland. They stayed longest in Białowieża Forest, because tsar Nicholas II protected them. Owing to this, just before World War I, there were around 1900 alive there. They were all killed during the war. The last Białowieża wisent was killed in 1919. In 1923 a decision was made to re-breed the species, but it appeared that in private animal husbandries and zoos there were only several dozen wisents, including only seven of pure blood, capable of reproducing. They are the ancestors of all the Polish wisents.

RE-BREEDING>> In 1934 President Ignacy Mościcki POLISH WISENTS

Po pó∏godzinnym spacerze w g∏àb lasu dawnej Puszczy Nadpilickiej s∏yszymy charakterystyczne chrapni´cia. W ten sposób Ponca, Polisena i Podwiàzka, ˝ubry ze Smardzewic, witajà nas na swych w∏oÊciach. W OÊrodku Hodowli ˚ubrów im. Prezydenta RP Ignacego MoÊcickiego, jak przysta∏o na przedstawicieli prawdziwej leÊnej arystokracji, ka˝dy ˝ubr ma swoje imi´ i rodowód. Poniewa˝ zwierz´ta nale˝à do linii nizinnej bia∏owieskiej, ich imiona rozpoczynajà si´ od „Po”. Tak te˝ rozpocznà si´ imiona ma∏ych ˝ubrzàtek, które Polisena i Podwiàzka urodzà pod koniec wakacji. Na razie ci´˝arne

After a half-an-hour stroll inside the former Nadpilicka Forest, we can hear characteristic snorting. This is how Ponca, Polisena and Podwiàzka - the wisents from Smardzewice, welcome us on their property.

In the Wisent Breeding Center of Ignacy Mościcki, President of Poland, each wisent - as true forest aristocracy - has a name and a pedigree. Since the animals represent the lowland Białowieża lineage, their names start with "Po". This will also be the case of wisent calves which will be born by Polisena and Podwiązka towards the end of summer holidays. Right now the pregnant females watch with peace and dignity the guests who come here to... watch them.

LOWLAND WISENTS >> These biggest European mammals (males can weigh up to 920 kg) used to live in forests all around Europe. In the 19th century they could be

samice z godnoÊcià obserwujà tych, którzy przybywajà do Smardzewic… by je obserwowaç.

˚UBRY NIZINNE >> Najwi´ksze europejskie ssaki (samce osiàgajà do 920 kg wagi) niegdyÊ zamieszkiwa∏y puszcze ca∏ej Europy. W XIX w. mo˝na je by∏o zobaczyç i niestety, upolowaç ju˝ tylko w Polsce. Najd∏u˝ej uchowa∏y si´ w Puszczy Bia∏owieskiej, gdzie car Miko∏aj II objà∏ je ochronà. Dzi´ki temu tu˝ przed wybuchem I wojny Êwiatowej ˝y∏o tam ok. 1900 osobników. Wszystkie wybito podczas wojny. Ostatniego ˝ubra zastrzelono w 1919 r. W 1923 r, kiedy podj´to decyzj´ o odtworzeniu gatunku, okaza∏o si´, ˝e w prywatnych hodowlach i ogrodach zoologicznych osta∏o si´ kilkadziesiàt ˝ubrów, i tylko siedem osobników czystej krwi nadajàcych si´ do rozrodu. To one sà przodkami wszystkich polskich ˝ubrów. ODTWARZANIE >> W 1934 r. prezydent Ignacy MoÊcicki w spalskich lasach otwiera zwierzyniec, do którego trafia kilka bizonów i ˝ubro-bizonów, a dwa lata póêniej pierwszy ˝ubr czystej krwi. W ten sposób oÊrodek aktywnie w∏àcza si´ do programu ratowania królów nizinnych puszcz. Kolejna wojna znowu niweczy wysi∏ki hodowców. Dopiero w 1949 r. do zwierzyƒca ponownie wprowadzajà si´ ˝ubry. W 1973 r. jako OÊrodek Hodowli ˚ubrów w Smardzewicach staje si´ cz´Êcià Kampinoskiego Parku Narodowego. DziÊ na 72 ha ˝yje ok. 20 zwierzàt. Samce przebywajà tu maksymalnie pi´ç lat. Póêniej przenoszone sà do stad wolnoÊciowych lub sprzedawane do innych oÊrodków w kraju i za granicà. Samice przebywajà ok. 13 lat. Ka˝da musi zostawiç w oÊrodku od trzech do czterech sztuk potomstwa. Póêniej równie˝ trafiajà na wolnoÊç. ˚ubr ˝yje Êrednio 25 lat.

opened in the forests around Spała a zoo with several bisons and wisent-bisons from closed animal husbandries and two years later the first pure blood wisent. Thus the center actively joined the program of saving the king of lowland forests. Another war was again an obstacle to the breeders. It was not until 1949 when the zoo had wisents again. In 1973, as the Wisent Breeding Center in Smardzowice, it became part of Kampinos National Park. Today 72 ha of land are home to around 20 animals. Males stay here up to 5 years. Later they are moved to free herds or sold to other centers in Poland and abroad. Females stay for about 13 years. Each has to leave 3 or 4 calves in the Center. Then they are also freed. Wisents live up to 25 years on average.

68-71 zubry

3/6/09

16:18

Page 70

miejsce

aledwie 100 km od stolicy i 50 km od ¸odzi, poÊród lasów nad brzegami Zalewu Sulejowskiego w Bronis∏awowie znajduje si´ mekka biznesu, jednoczeÊnie ostoja spokoju hotel Magellan***

Z WIZYTÑ U ˚UBRA >> Dostojne zwierz´ta przez ca∏y rok ˝yjà pod go∏ym niebem i w Êwi´tym spokoju, z dala od ludzi. TuryÊci zobaczà jedynie kilka osobników umieszczonych w specjalnej kwaterze pokazowej. Muszà wejÊç na drewnianà werand´ widokowà, którà podobnie jak wie˝´ obserwacyjnà i bram´ wjazdowà jeszcze przed II wojnà Êwiatowà wybudowali cieÊle z Podhala. Na terenie zagrody znajduje si´ te˝ Êcie˝ka edukacyjna, a pracownicy OHZ opowiadajà o ˝yciu ˝ubrów w prowadzonym przez nich oÊrodku.

Dojazd: ze wsi Smardzewice (ok. 10 km od Tomaszowa Mazowieckiego) drogowskazy poprowadzà na parking. Stàd do bramy oÊrodka jest 2,7 km (do pokonania na piechot´, bryczkà lub rowerem). Adres: OÊrodek Hodowli ˚ubrów w Smardzewicach ul. Tomanka 9, 97-213 Smardzewice tel. 0 606 903 525, 0 44 710 86 20 Wst´p: 0d 1.05 do 30.09 - godz 9-16 (dni powszednie), godz 11-18 (soboty i niedziele). Od 1.10 do 30.04 - godz. 9-15 (dni powszednie), 11-15 (soboty i niedziele) Bilety: 3,30 z∏ i 2,20 z∏

PAYING A VISIT TO THE WISENT >> These dignified animals live through the whole year without any shelter and in full peace, away from people. Tourists are able to see only a few specimens kept in a special display square. They just have to walk on a wooden viewing weranda which, along with the watch-tower and the main gate, was built by carpenters of Podhale before World War II. There is also an education path here and the workers tell about the life of wisents in the Center.

Getting there: From the village of Smardzewice (about 10 km from Tomaszów Mazowiecki) the road signs lead to a car park. From there to the Center's gate it is 2,7 km (on foot, by cart or by bicycle). Address: Wisent Breeding Center in Smardzowice 9 St. Tomanka, 97-213 Smardzewice Tel. + 48 606 903 525, + 48 44 710 86 20 Open: from 1.05 to 30.09 - 9 am-4 pm (working days), 11 am-6 pm (weekends), from 1.10 to 30.04 - 9 am-3 pm (working days), 11 am-3pm (weekends). Tickets: 3, 30 zl and 2, 20 zl.

Nasi goÊcie mogà aktywnie sp´dziç czas na ∏onie natury, lub zrelaksowaç si´ podczas zabiegów w najwi´kszym w regionie Instytucie SPA & Wellness. W dwupoziomowym kompleksie czekajà na Paƒstwa: •basen kryty, w wodzie którego odbija si´ ogromna, zajmujàca ca∏à Êcian´ mozaika przedstawiajàca morskie fale, •jacuzzi z kaskadà wodnà, •∏aênia parowa •sauna fiƒska •9 profesjonalnie wyposa˝onych gabinetów odnowy biologicznej urzàdzonych w kolorach ziemi, gdzie b´dà mogli Paƒstwo poddaç si´ m.inn.: hydroterapii, zabiegom na twarz i cia∏o, masa˝om relaksacyjnym i leczniczym. Posiadamy tak˝e 8 profesjonalnie wyposa˝onych sal konferencyjnych (1000 miejsc), w tym sal´ bankietowà przystosowanà do imprez okolicznoÊciowych oraz koncertów, 3 sale restauracyjne, klub nocny oraz amfiteatr leÊny i ogród letni, w którym organizujemy ogniska, biesiady, pikniki i wiele innych atrakcji.

ust 100 km from the capital and 50 km from ¸ódê, among woods, on the banks of Lake Sulejowski in Bronis∏awowo there's the Mecca of business and at the same time an oasis of peace: Magellan Hotel***

Our guests can spend their time actively out with nature or relax during treatments inside the biggest in the region SPA & Wellness Institute. In the two-storey compound we have for you: •an indoor swimming pool; in its water reflects a giant mosaic representing sea waves and covering the whole wall, a jacuzzi with a water cascade, •vapour-bath •Finnish sauna, •9 professionally equipped regeneration rooms decorated in the colours of the earth, where you can have hydrotherapy, face and body treatments, relaxing and healing massages, etc. We also have 8 professionally equipped conference halls (1000 seats), as well as a banquet room for occasional events and concerts, 3 restaurant halls, the Night Club, the Forest Amphitheater and a summer garden, where we organize bonfires, feasts, picnics and many other attractions.

ongresowo-Szkoleniowe MAGELLA Centrum K N, Bron is∏awów , ul. ˚e glarska 35/31, n.pl 97-320 agella Wolbórz hotelm @ g Tel.: (44) 6 n i t e 15 43 50, fax: (44) 615 43 52, e-mail: mark

www.hotelmagellan.pl

72-73 wpodrozy OK

3/6/09

16:18

Page 72

in the journey

w podró˝y

Aldona Korzeniowska

A NORDIC APERITIF

Zanim wybierzecie si´ w dalekie, wakacyjne woja˝e, wpadnijcie na kilka dni do sàsiadów z pó∏nocy. Before you go on distant holiday travels, visit for a few days our northern neighbours.

Samolot na noc…

A night plane.

Chcesz sp´dziç noc w samolocie bez turbulencji i strachu przed katastrofà lotniczà? Zamelduj si´ na pok∏adzie jumbo hostel w Sztokholmie! Wewnàtrz kultowego jumbo jeta stworzono kilkanaÊcie pokoi 1-, 2-, 3- i 4-osobowych. Najbardziej luksusowy jest pokój kapitaƒski zaaran˝owany w kabinie pilota. Za noc zap∏acimy tam 3300 SEK (1386 z∏), za noc w dormitorium – 350 SEK (147 z∏).

Would you like to spend a night in a plane without the turbulence and fear of crashing? In that case board the Jumbo Hostel in Stockholm! Inside this cult Jumbo Jet there are more than a dozen 1, 2, 3 and 4-person rooms. The most luxurious is the captain's room in the pilot's co*ckpit. For one night we will pay there 3300 SEK (1386 PLN). A night in a dormitory costs 350 SEK (147 PLN).

Jumbo Hostel, www.jumbohostel.com; 0 46 859 360 400

Safari na morzu…

A sea safari.

Próba si∏

A challenge.

Poczuj klimat rodem z „Moby Dicka”. Z aparatami fotograficznymi zamiast harpunów w d∏oniach wyruszmy na po∏ów wielorybów! Doskonale si´ do tego nadajà przejrzyÊcie wody wokó∏ Islandii. Na spotkanie najwi´kszych ssaków na ziemi pop∏yniemy na pok∏adzie specjalnego statku. JeÊli dopisze nam szcz´Êcie, mo˝emy trafiç na stado wielorybów wynurzajàce si´ z wody.

Feel the climate of "Moby Dick". With our cameras instead of harpoons we are going to hunt whales! The transparently clear waters around Iceland are perfect for this. On board of our special ship we are heading to meet these largest mammals on Earth. If we are lucky, we can see a flock of whales playing over the waves.

Norwegia na sportowo? Prosz´ bardzo! Rajd rowerowy „Styrkeproven” (próba si∏), który odb´dzie si´ 12 czerwca, organizowany jest od 1967 r. Na decydujàcych si´ na start czeka nie lada wyzwanie: pokonanie 540 km na trasie Oslo – Trondheim. Na przejechanie dystansu uczestnicy majà jedynie 36 godzin. WyÊcig wyciÊnie siódme poty nawet z zawodowców! Zg∏oszenia przyjmowane sà na stronie: www.cyklavaettern.com.

A sporting Norway? That's right! A bicycle rally "Styrkeproven" ("a challenge"), which will take place on 12 June has been organized since 1967. For those who decide to take part, there's a great challenge waiting: covering a 540 km distance between Oslo and Trondheim. There are only 36 hours to do it. So even the professionals will work up a sweat in this rally! Applications on: www.cyklavaettern.com.

Logos Tour, www.logostour.pl; 0 22 397 52 00 Unity Line, www.unityline.pl; 0 91 359 56 00

Ostatni bastion hipisów…

The last hippie bastion.

Do opuszczonych baraków w kopenhaskiej dzielnicy Christiania w 1971 r. wprowadzili si´ hipisi. Swojej osadzie nadali status Wolnego Miasta oraz wprowadzili w∏asny, wewn´trzny kodeks. Od tamtej pory sprowadzi∏o si´ tu wiele osób, które samodzielnie zbudowa∏y prowizoryczne domy. Wi´kszoÊç z nich nie ma nawet pràdu! Jednak gdy spytamy mieszkaƒca Christianii, jak mu si´ ˝yje, z pewnoÊcià odpowie: „Meget godt” („bardzo dobrze”).

To the forlorn barracks of Christiania district in Copenhagen the hippies moved in in 1971. They named the place the Free Town and introduced their own independent civil code. Since that time many inhabitants have moved in, building on their own their makeshift houses. Most of these people don't even have electricity! Yet, if we ask a Christiana resident about their life conditions, they will surely say: "meget godt" ("very good").

Polferries, www.polferries.pl; 0 801 003 171

R E K L A M A

74-77 koniakow

3/6/09

16:20

Page 74

everyday life

dotyk codziennoÊci

Agnieszka Rodowicz

IN KONIAKÓW THEY CROCHET THONGS

wykonane z cieniutkich nici. WÊród nich… stringi. Tak˝e dla m´˝czyzn. To w∏aÊnie z powodu tych frywolnych koronkowych ∏aszków wybuch∏a afera na ca∏à Polsk´. No bo jak to tak bezczeÊciç koronczarskà tradycj´ majtkami? Pani Zuzanna Ptak, te˝ z Koniakowa, uwa˝a, ˝e koronki powinny znajdowaç si´ w miejscach nobliwych, powa˝nych. Takich jak o∏tarz miejscowego koÊcio∏a Êw. Bart∏omieja (z 1901 r., przebudowany w 1956 r.) ozdobiony misternymi dzie∏ami koniakowskich koronczarek. Koniaków i ca∏y kraj podzieli∏ si´ na zwolenników i zagorza∏ych przeciwników skàpej koronkowej bielizny. Jedni ganili zdrad´ tradycyjnego rzemios∏a, inni chwalili odwag´ i obrotnoÊç tutejszych kobiet, które swoim pomys∏em przypomnia∏y o istnieniu Koniakowa.

Szukasz niepowtarzalnej pamiàtki ze Êlàskiego? Jedê do Koniakowa. Po koronki i oscypka!

Koniaków w Beskidzie Âlàskim wraz z Jaworzynkà i Istebnà tworzy tzw. TrójwieÊ Beskidzkà. Ale choç i w Jaworzynce, i w Istebnej folklor nadal jest ˝ywy, to w∏aÊnie Koniaków zas∏ynà∏ na ca∏à Polsk´. Dlaczego? Bo Koniaków hekluje koronki. W tym tak˝e nie by∏oby nic dziwnego. Koronczarstwem zajmujà si´ kobiety w wielu regionach Polski. Tyle ˝e w Koniakowie tabliczki z napisem „Koronki“ sà niemal na ka˝dym domu. Dlatego nie∏atwo trafiç do pani Zuzanny Gwarek, która opiekuje si´ Izbà Pami´ci Marii Gwarek – jednej z najznamienitszych koronczarek z Koniakowa.

NOWOCZESNE KORONKI >> Wystawa koronek urzàdzona jest na parterze rodzinnego domu Gwarków. Nie ma okreÊlonych dni ani godzin otwarcia muzeum, mo˝na wstàpiç zawsze, gdy pani Zuzanna jest w domu. A w muzeum zobaczymy koronkowe obrusy, firanki, ko∏nierzyki, r´kawiczki i inne drobne elementy garderoby

SERWETKI I PO¡CZOCHY >> Dzi´ki nim koronki, które pojawi∏y si´ w Koniakowie pod koniec XIX w., kilka lat temu znowu wróci∏y do ∏ask. Heklujà nastolatki, panie domu i seniorki rodów. W sumie kilkaset kobiet. A Koniaków zalali turyÊci. Pod dom pani Zuzanny podje˝d˝a∏y autobusy z wycieczkami. Dzisiaj tak˝e cz´sto przybywajà, a gospodyni zaprasza goÊci do izby, sadza na drewnianych ∏awkach i opowiada. O tym, ile metrów mia∏y zimowe we∏niane poƒczochy, które kobiety nosi∏y pod spódnicà, i ile czasu zabiera zrobienie koronkowej serwety z cieniutkich bawe∏nianych nici. Opowiadajàc w pi´knej gwarze o tutejszych zwy-

Are you looking for a one-of-a-kind souvenir from Silesia? Go to Koniaków. To get lace and oscypek! Koniaków in Silesian Beskids, along with Jaworzynka and Istebna makes the so-called Triple Village of Beskidy. But, though in Jaworzynka and Istebna folklore is still vivid, it is Koniaków, which is famous all around Poland. Why? Because in Koniaków they

crochet - laces. This in itself wouldn't have been surpising. Lace making is common for women in many regions of Poland. But in Koniaków signboards saying "Laces" are on almost every house. Hence, it is not easy to find Mrs Zuzanna Gwarek, who takes care of the Memory Chamber of Maria Gwarek - one of the most prominent lace makers of Koniaków.

MODERN LACES >> Exhibit of laces is displayed on the czajach i obrz´dach, pani Gwarek pokazuje niedokoƒczonà serwet´, którà jej teÊciowa Maria Gwarek robi∏a dla angielskiej królowej El˝biety II. Dwa lata przygotowywa∏a serwet´ z najcieƒszego i najmocniejszego na Êwiecie jedwiabiu chirurgicznego. Niestety Êmierç koronczarki przerwa∏a prac´ nad dzie∏em.

INSPIRACJE >> Koniakowskie twórczynie szczycà si´, ˝e ich prace powstajà spontanicznie, bez wzorów, a ka˝da serwetka czy

ground floor on the family house of Gwareks. There are no days or hours assigned for the museum to be open. You can always come in when Mrs Zuzanna is home. Inside we can see lace table cloths, curtains, collars, gloves and many other tiny elements of ladies' garments made of subtle threads. Also throngs. For men as well. It is because of these frivolous lace clothes that there was an all-Poland scandal. Isn't this a sacrilege for a lace tradition? Mrs Zuzanna Ptak, another lace maker from Koniaków, believes that lace should have a noble and solemn

74-77 koniakow

3/6/09

16:20

Page 76

everyday life

dotyk codziennoÊci

years ago she was making a serviette of the subtlest and strongest surgical silk. Unfortunately her death interrupted work.

INSPIRATIONS >> The Koniaków artists boast that their works are made spontaneously, without patterns, and each napkin or a glove is one of a kind. First, one must crochet tiny, usually plant ornaments. Then these are joined with the use of different geometric designs. - Our laces are slowly replaced by Chinese fakes - Mrs Zuzanna worries when after her lecture only one person decided to buy a souvenir. In her mini-museum one may not only see the lace work, but also buy it.

HERDING >> Among the exhibits there are also traditional car-

r´kawiczki to dzie∏a niepowtarzalne. Najpierw trzeba wydziergaç drobne, zwykle nawiàzujàce do ornamentyki roÊlinnej, elementy. Potem ∏àczy si´ je ze sobà za pomocà wzorów geometrycznych. – Nasze koronki przegrywajà powoli z chiƒskimi podróbkami – martwi si´ pani Zuzanna, kiedy po skoƒczonej prelekcji tylko jedna osoba decyduje si´ na zakup. Bo w jej minimuzeum mo˝na nie tylko obejrzeç, ale i kupiç koronkowà robot´.

PASTERSTWO >> WÊród eksponatów sà te˝ tradycyjne karnawa∏owe maski, malowane meble i pasterskie trombity. Te ostatnie przypominajà o innej tradycji Koniakowa – sa∏aszniczym wypasie owiec. By∏ to system wprowadzony przez w´drujàcych Karpatami Wo∏ochów, którzy w XIV-XV wieku dotarli w okolice Koniakowa. Owce wypasane by∏y wspólnie przez kilku w∏aÊcicieli. Na czele spó∏ki sta∏ sa∏asznik – najwa˝niejsza osoba organizujàca dzia∏ania. To on decydowa∏ o terminach wyjÊç owiec na hale i zakoƒczenia wypasu. Podlega∏ mu baca pilnujàcy porzàdku w bacówce. Do zadaƒ bacy nale˝a∏o zapisywanie iloÊci produkowanego sera i dzielenie go mi´dzy wspólników. Kolejni w hierarchii byli: owcorz (pilnowa∏ dobytku, pas∏ owce doi∏ i leczy∏), jego pomocnik hulajnik i pasàcy m∏ode owce ja∏owior. Zapaleƒcy z Koniakowa pod wodzà Piotra Kohuta przywracajà te tradycje. Prowadzà tzw. kulturowy wypas owiec i propagujà zwiàzane

place. Such as the altar of the village's Saint Bartholomew Church (from 1901, rebuilt in 1956), adorned with elaborate works of Koniaków's lace makers. Koniaków and the whole country was divided into those in favour of the scant underwear and those fervently against it. Some criticized this as a betrayal of the traditional craft, while others praised the courage and agility of Koniaków's women, who with this idea reminded about the existence of the village.

NAPKINS AND STOCKINGS >> Owing to them, the tradition which came to Koniaków at the end of the 19th century, one more time gained recognition. Those who crochet include teenagers, housewives and grandmothers. All in all, several hundred women. And Koniaków is being flooded by tourists. Buses with organized groups used to come to Mrs Zuzanna's house. Today they also come often and the hostess welcomes them inside, sits them on wooden benches and tells stories. About how many meters had winter woolen stockings, what women wore under skirts and how much time it takes to make a lace napkin of subtle cotton threads. Telling with her beautiful regional accent about the place's customs and folklore, Mrs Gwarek shows an unfinished napkin, which was being made by her mother-in-law, Maria Gwarek, for Queen Elisabeth II. Two

z owczarstwem tradycje. Dlatego warto przyjechaç do Koniakowa na wiosn´, by wziàç udzia∏ w redyku – tradycyjnym Êwi´cie towarzyszàcym wyjÊciu owiec na hale lub jesienià, kiedy odbywa si´ rozsod ∏owiec – impreza koƒczàca letni wypas. Do Koniakowa zje˝d˝ajà wtedy ubrani w tradycyjne stroje gazdowie z okolicznych wsi. Impreza odbywa si´ na szczycie Ochodzitej, skàd roztacza si´ widok na jednà z pi´kniejszych panoram Beskidu Âlàskiego. Bacowie, owczorze i hulajnicy pokazujà publicznoÊci, jak wyglàda∏o liczenie owiec, cz´stujà zakopanà (Êliwowica, którà wyruszajàc wiosnà na hale, zakopali w ziemi) i Êwie˝ym oscypkiem. Mo˝na te˝ zjeÊç gulasz z mi´sa baraniego i pos∏uchaç ludowych kapel. A po imprezie wstàpiç do prowadzonej przez Piotra Kohuta Kolyby na Szaƒcach. W dymie z drewnianych szczap w´dzà si´ tu oscypki, odcieka bunc, kwasi si´ ˝´tyca.

Adresy: Izba Pami´ci Marii Gwarek, Koniaków 550, Bacówka „Kolyba Na Szaƒcach“, Koniaków 33 Addresses: Memory Chamber of Maria Gwarek, Koniaków 550, Batsa House "Kolyba Na Szaƒcach", Koniaków 33. www.gosilesia.pl

nival masks, painted furniture and shepherds' trembitas. These remind of Koniaków's another tradition - sheep herding by the "salashniks". This system was introduced by the Vlachs who roamed the Carpathian mountains and in the 14th and 15th centuries came to the vicinity of Koniaków. Sheep were grazed together by several owners. The head of the team was salashnik - the most important organizer of work. He decided on the time of taking the animals out to the meadows and of finishing pasturage. He supervised batsa, and also kept order in the shepherds' house, noted down the quantity of cheese produced and divided it among fellow shepherds. The next in hierarchy were: ovchor (he guarded the property, herded, milked and treated the sheep), his helper hoolaynik and a shepherd of young sheep - yawovior. Enthusiasts from Koniaków led by Piotr Kohut revive these traditions. They do the so-called cultural sheep herding and propagate shepherding traditions. That's why it is worth coming to Koniaków in spring, to take part in redyk - a traditional holiday which accompanies the sheep going out to the pastures or in autumn to see rozsod of sheep - an event marking the end of summer grazing. At that time the hosts from the neighbouring villages come to Koniaków clad in their traditional clothes. The event takes place on top of Ochodzita, which has a splendid view on one of the most beautiful parts of Silesian Beskids. Batsas, ovchors and hoolayniks show the audience how the sheep were counted, they treat to zakopana (a plum vodka, buried in the ground when going out to the pastures in spring) and to fresh oscypek. It's also possible to eat mutton goulash and listen to folk bands. And after the party visit Kolyba na Szańcach owned by Piotr Kohut. There in the smoke of wooden twigs oscypeks are cured, whey from bundz is drawn out and żętyca becomes sour.

78-83 mydelko FA

16:28

Page 78

everyday life

dotyk codziennoÊci

Dorota Chojnowska

S O A P A N D M ATC H M A K I N G

Myd∏a z fabryki al Joubaili / Soaps from al Joubaili factory

– Poprosz´ myd∏o oÊmiobeczkowe – mówi´ do sprzedawcy w sklepie mydlanym na bazarze w Aleppo. M´˝czyzna najpierw robi wielkie oczy, a potem si´ga na najwy˝szà pó∏k´ po olbrzymià kostk´ nieapetycznie be˝owà i pomarszczonà. Cena 375 funtów syryjskich za kilogram (23 z∏). Spoglàdam na u∏o˝one na ladzie kolorowe, pi´knie zapakowane kostki po 15 funtów za sztuk´ (1 z∏). – Ilu beczkowe sà te myd∏a? – pytam. – Pani tego nie bierze – krzyczy sprzedawca. – to myde∏ka dla turystów. Syryjczyk, gdybym mu to proponowa∏, móg∏by si´ wpieniç!

Kto bedàc w Syrii nie

hammamu, du˝o straci∏!

fot.: D. Chojnowska

odwiedzi∏ fot.: D. Chojnowska

3/6/09

WSCHÓD I ZACHÓD >> W Êredniowieczu, gdy zachodni chrzeÊcijanie dumni byli z tego, ˝e myjà si´ dwa razy w ˝yciu – przy chrzcie i ostatnim namaszczeniu, na Bliskim Wschodzie codziennie w hammamach, czyli ∏aêniach, wymydla∏y si´ kilogramy burych kostek. Pe∏na parà pracowa∏y fabryki myd∏a

When you're in Syria, don't forget to visit a traditional Turkish bath, you won't regret it! “Can I have eight-barrel soap, please,” I ask in a soap store in Aleppo. The shop assistant is stunned, but then reaches for a big bar of brownish and shrivelled soap from the top shelf. It costs 375 Syrian Pounds (Syp). I look at the colourful bars lying on the counter, beautifully wrapped, 30 Syp each. “How many barrels?” I ask. “Do not take this,” says the shop assistant, “they are for tourists.”

78-83 mydelko FA

16:28

Page 80

everyday life

dotyk codziennoÊci

w Aleppo, Sydonie, Nabulusie i Tripoli. Przepis na myd∏o by∏ tu znany ju˝ w staro˝ytnoÊci. Wiadomo, ˝e wyrabiali je Sumerowie (4000 p.n.e.), a póêniej Egipcjanie, Asyryjczycy, Babiloƒczycy. Jednak receptur´, jakà znamy dziÊ, zawdzi´czamy najprawdopodobniej Fenicjanom (ok. 2700 p.n.e.). Wykorzystywali oliw´ z oliwek, do której dodawali wod´ kaustycznà (woda zmieszana z popio∏em solanki kolczystej).

WÂRÓD KOBIET >> W hammamie az-Zahariyya w Damaszku poranek nale˝y do kobiet. Ju˝ po godz. 10 do frigidarium (zimnego pomieszczenia) wpadajà tu ze swoimi córkami. Zrzucajà ubrania, zapalajà papierosy. Czujà si´ lepiej ni˝ w domu. W przeciwieƒstwie do dwóch Europejek, które wytrenowanym ruchem z pla˝y próbujà pod przeÊcierad∏em rozebraç si´ tak dyplomatycznie, ˝eby nikt nic nie zauwa˝y∏. Arabki nie majà tego problemu. M∏ode kobiety przygotowujà mas´ cukrowà do depilacji, a dwie starsze zawzi´cie dyskutujà. Jedna z nich ma syna, druga córk´, a trzecia – szczelnie owini´ta przeÊcierad∏em Europejka, troch´ rozumie arabski, wi´c bezczelnie pods∏uchuje. Dowiaduje si´, ˝e w gronie rozwrzeszczanej m∏odzie˝y jest jeszcze ta czwarta. Matka syna bacznie jà obserwuje – czy nada si´ na ˝on´?

Myd∏a z Khan al - Saboun w Tripoli (Liban) / Soaps in Khan al-Saboun in Tripoli (Lebanon)

W sklepiku z myd∏ami w Aleppo / In a soap shop in Aleppo

EAST AND WEST >> While Christians in the Middle Ages were proud that they wash twice in their lifetime – when they are baptized and when they are administered extreme unction – hammams (Turkish baths) in the Middle East used kilograms of grey bars of soap every day. There were soap factories in Aleppo, Sidon, Nablus and Tripoli. Soap making here dates as far back as Antiquity. It was made by Sumerians (4000 B.C.), Egyptians, Babylonians... But the prescription which is still followed today was created most probably by Phoenicians some 2700 B.C. They used a mixture of olive oil and a solution of soda ash.

SZOROWANIE >> W tepidarium Europejki skapitulowa∏y. Jak tu si´ namydliç, nie Êciàgajàc przeÊcierad∏a? Có˝, trzeba je od∏o˝yç na bok. Spoglàdajà ukradkiem na Arabki i tak jak one z wielkiej kamiennej misy nabierajà wod´ specjalnym naczyniem i si´ polewajà. Nast´pnie biorà do r´ki myd∏o – brunatne, starte do po∏owy, tak ˝e widaç jego oliwkowo-zielony Êrodek. Mniej wi´cej taki zielony kolor mia∏o trzy lata temu, kiedy gotowa∏o si´ w fabrycznym kotle.

um. How can you soap yourself not taking the towel off? Like all the other women they draw water from a stone bowl and soap themselves with brownish bars, half used, with olive green centres.

GOTOWANIE MYD¸A >> W Aleppo (Syria) w fabryce myd∏a al Joubaili od XVII w. wcià˝ produkuje si´ je w tradycyjny sposób. Najpierw do wielkiego kot∏a wlewa si´ odpowiednià liczb´ beczek oliwy z oliwek i oleju laurowego. IloÊç tego drugiego sk∏adnika b´dzie Êwiadczy∏a o jakoÊci myd∏a. JeÊli do kot∏a trafi od jednej do trzech beczek – powstanie myd∏o s∏abej jakoÊci, Êrednie myd∏o to cztery do szeÊciu beczek oleju laurowego. Najlepsze myd∏a – oÊmiobeczkowe – powstajà, kiedy do produkcji zostanie u˝ytych osiem beczek oleju laurowego. Oleje zmieszane z wodà kaustycznà gotujà si´ nast´pnie przez pi´ç dni. W tym czasie zachodzi proces zmydlania t∏uszczów. Gotowà, jeszcze p∏ynnà, mas´ rozlewa si´ w specjalnym miejscu na pod∏odze. Za kilka dni st´˝eje na tyle, ˝e mo˝na b´dzie po niej chodziç. Wówczas pra-

SOAP COOKING >> In the al Joubaili soap factory in Aleppo (Syria) soap has been produced in a traditional way since the 17th c. First, a given number of barrels of olive and laurel oil is poured into a huge pot. The amount of laurel oil is a quality indicator. One to three barrels of laurel oil gives poor quality soap. Eight-barrel soap stands for the highest quality. The mixture of oil is boiled with an addition of soda ash solution in a special pot for five days, when the process of saponification takes place. When the substance is ready it is poured onto a special place on the floor where it is left for a few days to set. Then it is cut into bars and marked with the producer’s name. Like wine, soap needs some time to mature, which can take up to three

WOMEN’S WORLD >> The morning in az Zahariyya hammam in Damascus belongs to women. Around 10 a.m. they start coming here with their daughters, take off their clothes and light cigarettes. They feel more comfortable here than at home. Quite contrary to two European girls who struggle to undress under a towel so that nobody can see anything. Arab women do not have this problem. Young girls are busy preparing sugar paste for depilation while two older women talk to each other. One of them has a son, the other one has a daughter. There is also a European firmly covered with a towel who

fot.: D. Chojnowska

Hammam an-Nahaseen w Aleppo / An-Nahaseen batch in Aleppo

fot.: D. Chojnowska

3/6/09

knows a little Arabic, so she knows that there is some matchmaking going on.

SCRUBBING >> The Europeans capitulate in the tepidari-

78-83 mydelko FA

16:29

Page 82

dotyk codziennoÊci

ul. Âw. Piotra 8, 81-347 Gdynia, Tel.: (+48 58) 778 2 778, Fax: (+48 58) 778 1 778 [emailprotected], [emailprotected], www.hotton.pl

Fabryka myd∏a al-Joubaili w Aleppo / Al-Joubaili soap factory in Aleppo

cownicy fabryki narz´dziem przypominajàcym grabie, potnà je na kostki, a nast´pnie ka˝dà z nich oznaczà stemplem fabryki. Na tym jednak nie koniec. Myd∏o jak wino – musi troch´ pole˝akowaç. Chodzi o to, by dobrze wysch∏o, tak aby pozbyç si´ resztek wody kaustycznej. Kostki uk∏ada si´ najpierw na specjalnych drewnianych pó∏kach, póêniej w stosy o kszta∏cie kominów, a póêniej zapakowane w jutowe worki uk∏ada si´ w specjalnych przewiewnych magazynach. Najlepsze myd∏a schnà nawet trzy lata! W tym czasie tracà do 30 proc. swej masy.

B¸OGOSTAN >> W ten sposób powsta∏a kostka, która w∏aÊnie pieni si´ w r´kach kobiet w hammamie. Delikatny zapach myd∏a subtelnie komponuje si´ z zapachem skóry. Po chwili wyszorowane i czyste przechodzà do nast´pnego punktu programu – caldarium, czyli goràcego pomieszczenia z saunà. A chwil´ póêniej owini´te w przeÊcierad∏a dochodzà do siebie z powrotem w frigidarium, pijà kaw´ i podziwiajà: Europejki jedwabnà skór´ po mydle, a inna pani przysz∏à synowà. UÊmiecha si´ przy tym dyskretnie. Ju˝ wie, jak jà przedstawi m´˝owi, ˝eby by∏ pewien, ˝e to on o wszystkim zadecydowa∏!

years. During this time soap is kept on wooden shelves in airy warehouses where it dries, sometimes losing as much as 30 per cent of its size.

UTTER BLISS >> The bar of soap used by women in the bath was made this way. Its subtle smell harmonizes with the skin. When clean, the women move to caldarium, a hot sauna room. A few moments later, wrapped up in clean sheets, they are back in the frigidarium, sipping coffee. The European girls admire how soft their skin has become. One of the Arab mothers is smiling – she figured out how to introduce her future daughterin-law to her son so that he thinks it is entirely his choice. Dojazd: do Damaszku latajà samoloty: Czech Airlines, Austrian Airlines, Turkish Airlines, Waluta: 100 funtów syryjskich (SYP) = ok. 7 z∏ Wiza: jednokrotna na 3 mies - 25 euro, wielokrotna na 3 mies. 40 euro. Getting there: to Damascus with Czech Airlines, Austrian Airlines, Turkish Airlines. Currency: 100 syrian pounds (SYP) = 1,5 EUR Visas: one entry (3 month) - 25 EUR, multiple entry (3 month) - 40 EUR

fot.: D. Chojnowska

3/6/09

Hotton hotel to nowoczesny obiekt hotelowo - konferencyjny po∏o˝ony w Centrum Gdyni. Po∏àczenie komfortu, nowoczesnoÊci i dobrej kuchni zadowoli gust ka˝dego GoÊcia. To idealne miejsce dla osób przybywajàcych w interesach oraz chcàcych wypoczàç.

Hotton Hotel is a modern hotel-conference venue compound located in Gdynia downtown. The blend of luxury, modern style and exquisite cuisine will satisfy each guest. This is an ideal venue for those travelling for business or pleasure.

Hotel usytuowany jest na granicy portu, w sàsiedztwie g∏ównej ulicy handlowej, niedaleko Skweru KoÊciuszki, przystani jachtowej i pla˝y miejskiej. Od 3 kondygnacji rozpoÊciera si´ ciekawy widok na Zatok´ Gdaƒskà i Stoczni´. Oferujemy 62 komfortowe pokoje, wyposa˝one w LCD, TV SAT, bezp∏atny dost´p do Internetu. Na GoÊci czekajà atrakcje: Bowling Club z 3 torami i drink barem oraz rekreacja z mozaikowà ∏aênià parowà, saunà suchà i du˝ym jacuzzi. W Restauracji Bucatti i W∏oskiej Restauracji Calipso Szef Kuchni spe∏nia marzenia kulinarne.

The Hotel is situated in the harbour’s direct vicinity, by the main shopping street, near KoÊciuszko Square, yacht marina and a public beach. Floors 3 and up have a magnificent view of the Gdaƒsk Bay and shipyard. We offer 62 comfortable rooms with LCD, TV SAT and free internet access. Our guests are invited to use the Bowling Club drink bar, mosaic steam bath, dry sauna and jacuzzi. Bucatti Restaurant and Calipso Italian restaurant will make your culinary dreams come true.

84-87zywiec

3/6/09

16:21

Page 84

expedition

wyprawa

Iwona Chodorowska

˚ywiecczyzna kojarzy

Nie masz kondycji Martyny Wojciechowskiej i wysokogórska forsowna wspinaczka nie jest dla ciebie? Ale urzeka ci´ górski pejza˝ i marzà ci si´ spacery po dolinach i niewysokich pagórkach? Sprawa jest prosta – musisz odwiedziç Beskidy. Zbocza gór sà tu ∏agodne, ocieniajà je g´ste lasy, wi´c marszruta w palàcym s∏oƒcu raczej nam nie grozi. Âmia∏o mo˝na wybraç si´ w tras´ z dzieçmi lub osobami starszymi. Szlaków jest mnóstwo, sà dobrze oznakowane i o ró˝nym stopniu trudnoÊci, ka˝dy wi´c bez trudu wybierze coÊ dla siebie. Koniecznie te˝ nale˝y poÊwi´ciç przynajmniej jeden dzieƒ na zwiedzanie samego ˚ywca.

ci si´ tylko z kuflem

PIWO >> Dawniej miasto po∏o˝one u zbiegu rzek So∏y

I ' L L TA K E T H E M O U N TA I N , YO U TA K E T H E VA L L E Y

z∏ocistego piwa z bielutkà piankà? To b∏àd. Browar to niejedyne dobro narodowe tej okolicy. Stàd pochodzà Monika Brodka i Bracia Golec. Tu te˝ górale kultywujà

fot. Marcin Maurkiewicz

swoje tradycje.

i Koszarawy s∏yn´∏o nie tylko z piwa, ale te˝ najbardziej niebezpiecznych dróg. A to za sprawà... grasujàcych tu rozbójników. Nie przetrwali w przeciwieƒstwie do browaru. Do dziÊ w sercu Kotliny ˚ywieckiej powstaje jedno z najbardziej znanych piw. Jego historia si´ga Êredniowiecza – wówczas ksià˝´ Przemys∏aw wyda∏ pozwolenie na warzenie j´czmiennego piwa i wyrób s∏odu. Kto chce dowiedzieç si´, jak trunek powstawa∏ dawniej, a jakie standardy spe∏niaç musi dzisiaj, powinien wybraç si´ do Muzeum Browaru w ˚ywcu. Poza zwiedzaniem i poznawaniem historii browaru mo˝na te˝ na miejscu raczyç si´ z∏ocistym trunkiem, a tak˝e obejrzeç kolekcj´ szklanek i kufli. Ma∏o jest takich twardzieli, których nie skusi∏by zapach chmielu i widok delikatnej jak puch bia∏ej piany... OczywiÊcie nie dla samego procentowego napoju warto przyjechaç do ˚ywca. Miasto wiele przesz∏o – podczas potopu szwedzkiego zosta∏o niemal spalone, odbudowali je Habsbur-

Does the ˚ywiec Land associate only with a glass of golden beer with white foam? That's wrong. Beer is not the only national good of this land. Monika Brodka and Golec brothers come from here. The highlanders cultivate their traditions here. Grueling high mountain climb is not for you, but are you enthralled by the mountain landscape and you dream of walking the valleys and small hills? It's easy - you have to visit the Beskids. Slopes here are gentle, shaded by dense forests, so strolling in a burning sun is rather not the danger. We can certainly go with children and older people. There are plenty of trails, well marked and of different difficulty level, so anyone will find something for themselves. It is also a must to devote at least one day for the city of Żywiec itself.

BEER >> The city at the confluence of the Soła and Koszarawa rivers used to be famous not only for beer, but also for the most dangerous roads. That was due to. bandits. They have not endured, however, but the brewery, has. Until today in the heart of the Żywiec Dale one of the most famous beers is produced. Its tradition goes back to the Middle Ages. Those who wish to know how the alcohol was made back then and what standards it has to meet today, should visit the Brewery Museum in Żywiec. Apart from learning about the brewery's history, we can also taste here the golden beverage and see the collection of glasses and beer mugs. There aren't many tough guys who could resist the fragrance of hop and the sight of white foam fine as a fluff... Beer

84-87zywiec

16:21

Page 86

expedition

wyprawa

Jezioro ˚ywieckie / ˚ywieckie Lake

W¢DRÓWKA >> Kiedy zobaczymy ju˝ wszystkie ˝ywieckie atrakcje, pora ruszyç w teren. Spodoba si´ tu zarówno piechurom, jak i mi∏oÊnikom kolarstwa górskiego – w okolicy wytyczono dziesiàtki kilometrów tras turystycznych i szlaków, które przewa˝nie prowadzà górskimi szczytami, gwarantujàc w´drowcom widoki zapierajàce dech w piersiach. Rowery, a tak˝e quady (a zimà narty) mo˝na wypo˝yczyç w miasteczku. Po zejÊciu z gór dobrym pomys∏em jest dzieƒ sp´dzony na b∏ogim lenistwie na jednym z basenów lub oÊrodków rekreacyjnych. JeÊli chodzi o przyjemnoÊci dotyczàce podniebienia, kawiarni, restauracji, gospod i karczm jest tu bez liku! Na turystów czeka oko∏o dziewi´ç tysi´cy miejsc noclegowych w schroniskach, gospodarstwach agroturystycznych, zajazdach i hotelach. Gdziekolwiek na ˚ywiecczyênie si´ zatrzymamy, mo˝emy byç pewni jednego: tutejsi górale powitajà nas serdecznie. Wcià˝ ˝ywa jest tu tradycja gaw´dziarska, nie zdziwmy si´ zatem, jeÊli nasz gospodarz opowie nam z najpowa˝niejszà na Êwiecie minà o z∏otog∏owcach i nocnicach kr´càcych si´ wokó∏ stawów lub o zbóju Kroçpoku i jego rzezimieszkach ukrywajàcych si´ w beskidzkich g´stwinach. ˚ywa te˝ jest tradycja muzykowania – niemal w ka˝dym góralskim domu Êpie-

is not the only reason to come to Żywiec. The city has been through a lot - it was almost burnt down during the Swedish Deluge and rebuilt by the Habsburgs, who took over this land in 1678. After that the golden era began. Even today we can visit the Habsburg Palace, the Old Castle of Żywiec, a stone belfry from the 18th c. and the Church of Our Lady Madonna from the 15th c.

THE WALK >> After seeing all the attractions of Żywiec, it's time to go outside the town. The place will attract both the walkers and mountain cycling lovers - the area has tens of kilometers of tourist routes and trails, leading usually via mountain peaks and guaranteeing breathtaking views. Bicycles and quads (skis in winter) can be rented in the town. After coming down it's a good idea to spend the day doing nothing in one of the swimming pools or recreation centers. And as for stomach attractions: cafes, restaurants, inns and taverns are plenty! About 9 000 sleeping places await for the tourists in hostels, agro-tourist households, roadhouses and hotels. Wherever in the Żywiec Land we stop, we can be sure of one thing: the highlanders will give us a cordial welcome. The tradition of story telling is still vivid here, so don't be surprised if our host tells us in a very solemn manner about the gold-headed demons and night hags roaming around the ponds or about Kroćpok the bandit and his fellow cutthroats hiding in Beskid forests. The highlanders of Żywiec are much attached to their tradition.

Musical tradition is also vivid - in every house people sing and play. Thus, it's no surprise that from this region come the idols of the Polish music scene - from Milówka the Golec brothers of the band Golec Orkiestra and from Twardorzeczka - Monika Brodka. Both places are worth visiting. An additional attraction of Milówka are original cookies shaped like trumpets and trombones, baked as a homage to the famous brothers. If you are lucky, you will meet them in person. And they recommend to the tourists wandering around the Żywiec region something for the amateurs of big thrills.

ADRENALINA >> Góra ˚ar nieopodal Jeziora ˚ywieckiego

ADRENALINE >> The Żar Mountain near Żywieckie Lake is a paradise for paragliders. On the top of the mountain, there is a hydro-electric plant and the view is magnificent, especially from gliders. They have an airport nearby. You can also take a walk along the trail of old, small wooden churches, e.g. to Łodygowice or Kamesznica. Another option for spending a few (this time idle) days is a water sport. Usually in the high mountains it is hard to get an immediate cooling relief in cold water (unless you step in a rapid and shallow brook). In the Beskids, however, this is possible - there are two lakes here: Żywieckie and Międzybrodzkie and you can choose from among many tourist centers around them. Virtually each of them has its own quay and a rental of boats, water bicycles, etc. The lakes and the rivers are a paradise for fishermen. So, regardless of whether you like adventures and active recreation or going to a beach and doing nothing - visiting the Żywiec Beskids is an ideal option for you.

Starostwo Powiatowe w ˚ywcu ul. Krasiƒskiego 13, 34-300 ˚ywiec tel: 0-33 861-24-24 e-mail: [emailprotected]

Dojazd: pociàgiem, autobusem / Getting there: by train, by bus Informacja turystyczna / Tourist information: 12 Rynek, ˚ywiec Adresy / Addresses: Muzeum Browaru / ˚ywiec Brewery Museum, 88 Browarna str.Muzeum Miejskie / ˚ywiec Town Museum, 2 Zamkowa str.

www.starostwo.zywiec.pl

www.zywiecczyzna.pl

fot.: Marcin Mazurkiecz Archiwum Wydzia∏u Turystyki, Kultury, Sportu i Promocji Powiatu Starostwa Powiatowego w ˚ywcu (TKSP)

gowie, którzy przej´li te tereny w 1678 r. Wtedy nastàpi∏ rozkwit okolicy. Po dziÊ dzieƒ w ˚ywcu zwiedzaç mo˝na pa∏ac Habsburgów, stary zamek Komorowskich, kamiennà dzwonnic´ z XVIII w. i koÊció∏ Narodzenia NajÊwi´tszej Marii Panny z XVI w.

wa si´ i gra. Nic wi´c dziwnego, ˝e z tego regionu wywodzà si´ idole polskiej sceny muzycznej – z Milówki bracia Golec z Golec u Orkiestry, a z Twardorzeczki – Monika Brodka. Obie miejscowoÊci warto zwiedziç, w Milówce dodatkowà atrakcjà sà oryginalne ciastka w kszta∏cie tràbki i puzonu, wypiekane w tutejszej cukierni w ho∏dzie dla s∏awnych braci. Kto b´dzie mia∏ szcz´Êcie, natknie si´ i na nich samych. Oni zaÊ turystom w´drujàcym po szlakach powiatu ˝ywieckiego polecà miejsca dla amatorów silnych wra˝eƒ.

to raj dla parolotniarzy. Na jej szczycie znajduje si´ elektrownia wodna – widok jest kosmiczny, zw∏aszcza z okien szybowców, które tu˝ obok majà swoje lotnisko. Mo˝na te˝ wybraç si´ szlakiem starych ma∏ych drewnianych koÊció∏ków, np. do ¸odygowic lub Kamesznicy. Inna mo˝liwoÊç na sp´dzenie kilku dni w tej okolicy to... sporty wodne. Zazwyczaj w wysokich górach trudno o natychmiastowà och∏od´ w zimnej wodzie (no chyba, ˝e w wartkim lecz p∏ytkim potoku). W Beskidach jednak jest to jak najbardziej mo˝liwe - sà tu dwa jeziora: ˚ywieckie i Mi´dzybrodzkie, wokó∏ których przebieraç mo˝na w oÊrodkach turystycznych. Praktycznie ka˝dy z nich ma w∏asnà kej´ i wypo˝yczalni´ ∏ódek, rowerów wodnych itp. Zarówno jeziora, jak i rzeki to tak˝e raj dla w´dkarzy. Niezale˝nie od tego, czy lubisz przygody i aktywny wypoczynek, czy wolisz sp´dzaç czas na pla˝owaniu lub s∏odkim lenistwie – wyjazd w Beskid ˚ywiecki to idealna opcja dla ciebie.

fot.: Marcin Mazurkiewicz

3/6/09

Wodospad w Sopotni Wielkiej / Waterfalls in Spotnia Wielka

Gody ˚ywieckie / Wedding anniversary

Redyk / Sheep herding

88-91 zalew

12:46

Page 88

expedition

wyprawa

T E K S T

P R O M O C Y J N Y

Ruiny Pa∏acu w Górze / Palace ruins in Góra

˚egluga na Jeziorze Zegrzyƒskim przy wieliszewskiej pla˝y / Sailing boats on Zegrzyƒski lake

i z Zegrza Po∏udniowego do Zapory w D´bem (8 km). ¸ódk´ albo kajak, czy rower wodny wypo˝yczymy równie˝ w Klubie Wodnym „Nord”. Warto te˝ odwiedziç jednà z najpi´kniejszych pla˝ Jeziora Zegrzyƒskiego w Zegrzu Po∏udniowym.

WITH FANTASY >> It is never too late to learn to fly. You will

ACTIVE LEISURE

WÊród malowniczych lasów, ∏àk i pla˝ Gminy Wieliszew ka˝dy znajdzie coÊ dla siebie. Zatem w drog´ – to zaledwie 40 min od Warszawy!

NAD WODÑ >> W leniwy letni dzieƒ kàpiel w s∏oƒcu i wodzie na pla˝y Gminnej w Wieliszewie jest niezastàpiona. Wystarczy skr´ciç z drogi g∏ównej zaraz za Osiedlem 600-lecia i po kilku minutach jesteÊmy nad brzegiem Narwi. Nad bezpieczeƒstwem osób korzystajàcych z tego kàpieliska przez ca∏e wakacje czuwa ratownik. Czas nad wodà mo˝na sp´dziç nieco aktywniej, np. podczas sp∏ywu kajakowego. W okolicy dzia∏a Mobilna Wypo˝yczalnia Kajaków. Na zamówienie kajak b´dzie ju˝ podstawiony na miejsce startu i odebrany z mety. Dla ambitnych proponujemy szlak kajakowy od Zapory w D´bem do Nowego Dworu (22 km). Sà te˝ krótsze trasy: od Zapory w D´bem do Zakroczymia (15 km)

Bicycles, horse riding and walking through the forests – if you’re short of ideas for the weekend, come to Wieliszew. Among the breathtaking forests, meadows and beaches of Wieliszew everyone will find something to their liking, and it is only 40 km outside Warsaw.

PLENERY >> Nie zawiodà si´ mi∏oÊnicy pi´knych plenerów.

BY THE WATER >> On lazy summer days there’s nothing like sunbathing on the municipal beach in Wieliszewo. Just turn off the main road right behind the 600-lecia housing estate and a few minutes later you are on a guided beach by the Narew river. Those who are looking for a more active kind of leisure we recommend the Mobile Canoe Rent, which can transport a canoe on order to any spot along the river you choose. You can take the long route between the dam in Dębe and Nowy Dwór (22 km), or one of the shorter routes between the dam in Dębe and Zakroczym (15 km) or between Zegrze Południowe and the dam in Dębe (8 km). You can rent a boat, a canoe or a pedalo in the ‘Nord’ Water Club. It is also worth visiting one of the most beautiful beaches by the Zegrze Lake in Zegrze Południowe.

fot.: D. Chojnowska, Grzegorz Biernat, Dariusz Skrzydlewski

Rowery, konne przeja˝d˝ki, spacery po lesie i relaks nad wodà. JeÊli nie masz pomys∏u jak sp´dziç weekend – jedê do Wieliszewa!

Z FANTAZJÑ >> Nigdy nie jest za póêno na nauk´ latania, by móc jak orze∏ szybowaç nad ∏àkami i Jeziorem Zegrzyƒskim. Kursy prowadzi Paralotniowa Szko∏a Latania „Orze∏”. A mo˝e tak po u∏aƒsku – przeja˝d˝ka konna po trasach biegnàcych przez lasy, pola, wzd∏u˝ jezior… W okolicach Wieliszewa jest pi´ç stadnin koni, gdzie pod okiem instruktorów nauczymy si´ jazdy w siodle, a bardziej zaawansowani poprawià technik´ jazdy. Mo˝na tu przyjechaç na kilka godzin, ale równie˝ zatrzymaç si´ na kilka dni - stadniny prowadzà bowiem równie˝ agroturystyk´.

fot.: Ernest Mozol

5/6/09

Ponad 2/3 powierzchni Gminy Wieliszew zajmujà lasy! Zatem jakakolwiek forma spaceru „grozi”, ˝e twarzà w twarz staniemy z sarnà czy jeleniem. Z du˝ym prawdopodobieƒstwem uda nam si´ te˝ wypatrzeç bobra albo wydr´. Brzmi kuszàco, nieprawda˝? Sà te˝ malownicze ∏àki uroczyska K´pa Kilkolska, gdzie czapla si-

find paragliding courses in the ‘Orzeł’ (Eagle) Paragliding School by the Zegrze Lake. Or you can spend a weekend in the saddle, galopping accross the forests, fields and along the lake. There are five horse studs near Wieliszew, where you can take a few-hour lesson or stay for a few days to have some practice.

THE OPEN AIR >> Fans of breathtaking landscapes will not be disappointed. More than two thirds of the region is forested. You are likely to meet a deer, a beaver or a weasel. There is also the picturesque Kępa Kilkolska wilderness which is a nesting place for grey herons, and the so called Orchid Eden (Łęgi Wieliszewskie nature reserve) which you pass cycling along the blue bicycle track along the bank of Narew and the lake towards Zegrze (the town). Bicycle seems to be the best means of transportation in and around Wieliszew. There are four bicycle tracks running to the most beautiful places in the region. If you take the yellow western track (35.4 km) you will be able to enjoy the view of the Klucz lake and the Kałuszyn wilderness. Even if you are tired it is worth getting to Góra to see the ruins of the Poniatowski family summer residence, all covered with

Zespó∏ Taƒca Ludowego "Promyki" / Folkloric ensemble “Promyki”

88-91 zalew

12:46

Page 90

expedition

wyprawa

Paralotnie nad wieliszewskimi ∏àkami / Praglide over the meadows of Wieliszew

Fort ˝elbetowy w Janówku / Concrete fortifications in Janówek

wa ma swe l´gowisko, i Storczykowy Gaj (rezerwat ¸´gi Wieliszewskie), które zobaczymy, jadàc niebieskim szlakiem rowerowym wzd∏u˝ Narwi i brzegiem Jeziora Zegrzyƒskiego do Zegrza. Trzeba przyznaç, ˝e rower to idealny Êrodek lokomocji po Gminie Wieliszew. Dojedzie do wszystkich ukrytych w lesie i niedost´pnych dla samochodów miejsc. RowerzyÊci majà do wyboru cztery trasy, które biegnà przez najpi´kniejsze zakàtki gminy. Kto pojedzie ˝ó∏tym szlakiem zachodnim (35,4 km), zobaczy m.in. poroÊni´te trzcinà brzegi jeziora Klucz i uroczysko Ka∏uszyn. Nawet jeÊli zm´czenie da si´ we znaki, trzeba wytrwaç i dotrzeç przynajmniej do miejscowoÊci Góra. Tam bowiem zaroÊni´te dzikim winem wznoszà si´ ruiny letniej rezydencji Poniatowskich. Z pa∏acu jest ju˝ kilka kroków do jeziora Góra. Jego brzegi raczej nie nadajà si´ do p∏ywania, ale za to Êwietnie biorà tutaj ryby! Warto te˝ zrobiç kilka zdj´ç zabytkowemu spichlerzowi, kuêni i klasycystycznej oficynie z XVIII w. Spod koÊcio∏a w Wieliszewie rozpoczyna si´ czerwony Szlak Wieliszewski (45,7 km). Zanim wyruszymy jego trasà, pokr´çmy si´ chwil´ po samej miejscowoÊci. Jest tu bowiem kilka zabytków, na które warto chocia˝ rzuciç okiem: klasycystyczna kaplica na cmentarzu parafialnym w Wieliszewie z 1834 r., dom mieszkalny z XIX w., organistówka z koƒca XIX w. i pozosta∏oÊci rosyjskiego cmentarza wojskowego Twierdzy Zegrze z prze∏omu XIX i XX w. W okolicach Ka∏uszyna zobaczymy, jak malowniczo przez las kluczy jezioro Klucz. Nad jego brzegami zbudowano drewniane domki letniskowe. Przed ka˝dym z nich jest niewielki pomost do przycumowania ∏ódki albo kajaka. Mo˝na si´ poczuç jak w Holandii! Szlak doprowadzi nas równie˝ do rosyjskich fortów w Janówku Pierwszym z prze∏omu XIX i XX w. Nie masz roweru? Do najwi´kszych atrakcji okolic Wieliszewa prowadzà równie˝ szlaki piesze. Zatem nie ma na co czekaç - w najbli˝szy weekend spotykamy si´ w Wieliszewie!

vines. From the palace it is only a few steps to the Klucz lake, which is a perfect place for angling. Near the church in Wieliszew starts the red Wieliszewski track (45.7 km). Before you set off, spend some time cycling around the neighbourhood. There are a few quite interesting monuments to see: a classicist chapel on the graveyard from 1834, a 19th c. house, an organist’s house from the end of the 19th c., and the remains of a Russian military graveyard from the turn of the centuries. Near Kałuszyn you will see how beautifully the Klucz lake meanders in the forest. The track will also take you to Russian forts in Janówek from the turn of the centuries. For those who do not have bicycles there is a whole network of interesting walking paths.

Adresy: • stadnina koni Alicja, Wieliszew, ul. MyÊliwska 1, tel. 22 782 22 42 • klub jeêdziecki Vena Sport, ¸ajski, ul. Nowodworska 129a, tel. 22 782 25 83, 0 504 082 670, • stadnina koni ¸awra, ¸ajski, ul. Nowodworska 136, • stadnina koni Mandragora, Olszewnica Nowa pod lasem, tel. 0 609 382 798 • Gospodarstwo Agroturystyczne Stajnia Klucz, Skrzeszew, nad Jeziorem Klucz, tel. 22 784 47 07, 793 55 97, 0 605 588 258, • Paralotniowa Szko∏a Latania Orze∏, tel. 022 870 23 20, 0 601 355 988, 0 503 913 991 • Klub Wodny Nord, Wieliszew, ul. 600-lecia 20, • Mobilna Wypo˝yczalnia Kajaków, Topolina 18, tel. 022 793 53 53, 0 502 505 650 Imprezy: • Âwi´to Gminy 19-21 czerwca – stadion w Wieliszewie, • Festiwal „Kraina ∏agodnoÊci” 25 lipca (sobota) - pla˝a przy ul. 600-lecia w Wieliszewie • Pla˝owe Maratony Filmowe - pla˝a przy ul. 600-lecia w Wieliszewie, • Festiwal Folkowo-Szantowy 22-23 sierpnia (sobota/niedziela) - pla˝a przy ul. 600-lecia w Wieliszewie, • Do˝ynki Gminne 5 wrzeÊnia (sobota) – Micha∏ów-Reginów.

Addresses: • Alicja’ horse stud, Wieliszew, ul. Myśliwska 1, tel. 22 782 22 42 • Vena Sport’ Horse Club, Łajski, ul. Nowodworska 129a, tel. 22 782 25 83, 0 504 082 670, • Ławra’ horse stud, Łajski, ul. Nowodworska 136,

Wieliszewska pla˝a w sezonie letnim / Plague of Wieliszew in summer

• Mandragora’ horse stud, Olszewnica Nowa, tel. 0 609 382 798 • Stajnia Klucz’ tourist farm, Skrzeszew, by the lake Klucz, tel. 22 784 47 07, 793 55 97, 0 605 588 258, • Orzeł’ Paragliding School, tel. 22 870 23 20, 0 601 355 988, 0 503 913 991 • Nord’ Water Club, Wieliszew, ul. 600-lecia 20, • Mobile Canoe Rent, Topolina 18, tel. 793 53 53, 0 502 505 650 Events: • Wieliszew Days: June 19-21 – stadium in Wieliszew, • Kraina łagodności’ festival: July 25 (Sat.) – beach near ul. 600-lecia in Wieliszew • Beach Film Marathon: beach near ul. 600-lecia in Wieliszew, • Folk and Shanties Festival: August 22-23 (Sat./Sund): beach near ul. 600-lecia in Wieliszew, • Harvest Festival: September 05 (Sat.) – MichałówReginów.

Fort ceglano-ziemny w Janówku / Ground and bricks fortifications in Janówek

fot.: D. Chojnowska, Ernest Mozol

Referat Informacji i Promocji Gminy Wieliszew Information and Promotion Department Wieliszewul. Modliƒska 1, pok. 9, tel. 22 782 26 32, www.wieliszew.pl fot.: Piotr Sypniewski, Mariusz Kraszewski

5/6/09

Dojazd / How to get there: samochodem / car – drogi / roads: 61, 632 i 631, pociàgami podmiejskimi / train: Warszawa - Nowy Dwór Mazowiecki i Warszawa – Legionowo – Wieliszew, autokarami na trasie / buses:: Nowy Dwór Mazowiecki – Wieliszew – Legionowo, Wieliszew – Legionowo, Nowy Dwór Mazowiecki – Wieliszew – Legionowo – Warszawa

92-95

nieporet

3/6/09

16:23

Page 92

wyprawa

T E K S T

P R O M O C Y J N Y

Event cale ndar,

O U T S I D E O F WA R S A W

Szukasz pomys∏u na weekend albo na urlop? Przyjedê do gminy Niepor´t.

Looking for a place to spend a weekend near Warsaw? You should consider the lovely area of Niepor´t. ACTIVE LEISURE >> The district of Nieporęt is situated by

WYPOCZYNEK >> Gmina Niepor´t le˝y nad brzegiem Zalewu Zegrzyƒskiego w bezpoÊrednim sàsiedztwie Warszawy. Nad sztucznym jeziorem, które powsta∏o w 1963 r. w wyniku spi´trzenia wód Narwi i Bugu, wyros∏y oÊrodki wypoczynkowe i stanice ˝eglarskie. Najpopularniejsze z nich to port w Niepor´cie i port Pilawa. Dzika Pla˝a po∏o˝ona przy po∏udniowym wybrze˝u Zalewu Zegrzyƒskiego wzd∏u˝ ulicy Zegrzyƒskiej to najch´tniej odwiedzane miejsce przez mieszkaƒców aglomeracji warszawskiej. Na amatorów aktywnego wypoczynku nad wodà czekajà wypo˝yczalnie rowerów, skuterów wodnych i kajaków. Na Dzikiej Pla˝y panujà doskona∏e warunki do uprawiania windsurfingu. Nad bezpieczeƒstwem wypoczywajàcych czuwajà ratownicy WOPR.

IMPREZY >> W ciàgu roku w Niepor´cie organizowane sà liczne imprezy plenerowe i uroczystoÊci patriotyczne. Najpopularniejsza z nich to Âwi´to Gminy Niepor´t. Podczas imprezy mo˝na

the Zegrze artificial lake (Zalew Zegrzyński), just outside of Warsaw. The lake, which was formed in 1963, is surrounded by holiday resorts and ports. The most popular ones are Port Nieporęt and Port Pilawa. The ‘wild beach’ along the southern shore of the lake is very popular among the inhabitants of Warsaw. Amateurs of active leisure can rent a canoe, pedalos, water scooters, and windsurfing equipment. The beach is guarded.

EVENTS >> The district of Nieporęt holds numerous annual events and patriotic celebrations. The best known is The Days of Nieporęt, when you can take part in various competitions, meet local artists and buy souvenirs. The event closes with a performance by a popular Polish band or singer and fireworks. The annual event calendar also includes the u-rodziny Sołtysa [Meet the Village Leader Family] fair organized in the second

wziàç udzia∏ w licznych konkursach i zabawach, zapoznaç si´ z ofertà stoisk, podejrzeç prac´ twórców ludowych. W programie imprezy znajdujà si´ te˝ wyst´py zespo∏ów tanecznych i wokalnych. Âwi´to Gminy Niepor´t wieƒczy wyst´p gwiazdy wieczoru i widowiskowy pokaz sztucznych ogni. W ostatnich latach goÊciliÊmy m.in. Maryl´ Rodowicz, zespó∏ Leszcze i Kayah. W coroczny kalendarz wpisa∏y si´ ponadto takie wydarzenia jak: U-rodziny so∏tysa – festyn organizowany w drugiej po∏owie maja w Józefowie, a w paêdzierniku na terenie so∏ectwa Stanis∏awów Pierwszy festyn o charakterze do˝ynkowym „Âwi´to Ziemniaka”. Dla uczczenia wydarzeƒ historycznych obchodzone sà rocznice: ustanowienia Konstytucji 3 maja, Âwi´ta Niepodleg∏oÊci (11 listopada), wybuchu Powstania Warszawskiego oraz wybuchu II wojny Êwiatowej. Szczególnie uroczyÊcie Êwi´tujemy rocznic´ Bitwy Warszawskiej 1920 r., zwanej cudem nad Wis∏à, która przetoczy∏a si´ przez Niepor´t i jego okolice. Co roku w miejscu Êmierci dowódcy 1. batalionu 28 Pu∏ku Strzelców Kaniowskich pp. porucznika Stefana Pogonowskiego i kilku jego ˝o∏nierzy, przy pomniku 28. Pu∏ku Strzelców Kaniowskich w Wólce Radzymiƒskiej odprawiana jest msza Êwi´ta polowa. W towarzystwie wojska, pocztów sztandarowych, zaproszonych goÊci oraz mieszkaƒców gminy odczytany jest apel poleg∏ych, po którym nast´puje z∏o˝enie wieƒców pod pomnikiem. Tego dnia odbywajà si´ równie˝ koncerty, Êpiewy pieÊni patriotycznych oraz wystawy pamiàtek niepodleg∏oÊciowych.

Niepor´t 2 009 03.05 - u chwalenie Konstytucj i 3 maja, Establishm Niepor´t e n t of the Poli 31.05 - fe sh Constitu styn U-rod tion, Niep ziny So∏tysa or´t , Józefów Meet the V il la ge Leader 20.06 - Â Family fair wi´to Gmin , Józefów y Niepor´t, Port Jachto Days of Nie w y w Niepo por´t, Sail 01.08 - 6 r´cie ing Port in 5. rocznica N ie por´t wybuchu Po w st a nia Warsza 65th Anniv wskiego, Nie ersary of th por´t e outbreak Uprising, N o f W arsaw ie p or´t 14.08 - 8 9. rocznica Bitwy Wars zawskiej 1 s∏à”, pom 920 r. „Cu nik 28. pu d nad Wi∏ku Strzelc dzymiƒskie ó w K a n iowskich w j. Wólce Ra89th Anniv ersary of th e 1 9 20 Battle o of the 28th f Warsaw, Regiment in monument 01.09 - 7 Wólka Rad 0. rocznica zy m iƒska wybuchu II wojny Êwia 70th anniv towej, Nie ersary of th por´t 04.10 - fe e o u tbreak of W styn Âwi´to WII, Niepo Ziemniaka r´t , Stanis∏aw Potato F˘te ów Pierwsz , Stanis∏aw y 10.11 – 9 ó w Pierwszy 1. rocznica odzyskania niepodleg 91st anniv ∏oÊci, Niep ersary of th or´t e Regainin Niepor´t g of Indep endence, www.niep oret.pl

half of May in Józefów, and the Potato Fete held in October in Stanisławów. The district of Nieporęt also organizes the celebrations of the following anniversaries: the establishment of the Polish Constitution, the Day of Independence on November 11th, the outbreak of the Warsaw Uprising and the outbreak of World War II. The most ceremonial is the anniversary of the 1920 Battle of Warsaw, also known as ‘the Miracle by the Vistula’, which swept through Nieporęt and the surroundings. Each year we deliver a mass near the monument of the 28th Regiment in Wólka Radzymińska, the death place of the leader of the first battalion, second lieutenant Stefan Pogonowski, and a few of his soldiers. The celebration is followed by concerts, singing of patriotic songs, and exhibitions of the Polish independence mementos.

92-95

nieporet

3/6/09

16:24

Page 94

Sanatorium Uzdrowiskowe KORONA, 33-370 Muszyna, ul. MÊciwujewskiego 2 tel./fax: 018 477 79 60, e-mail: [emailprotected], www.sanatoriumkorona.pl

Sanatorium Uzdrowiskowe Korona stoi na wzgó-rzu, z którego widaç przepi´knà panoram´ Muszyny Zdroju, górskie pejza˝e oraz p∏ynàcà mi´dzy górami i rzek´ Poprad. Unoszàcy si´ nad okolicznymi lasami si´ zapach olejków eterycznych sprzyja wypoczynkowi, odpr´˝a i uspokaja. W pobli˝u sanatorium znajduje si´ pijalnia wód mineralnych, amfiteatr, korty tenisowe i stadnina koni. To wszystko sprawia, ˝e ka˝dy wraca stàd wypocz´ty i zregenerowany.

Korona health resort is situated on a hill from which stretches a beautiful panoramic view over Muszyna Zdrój, mountains, and the river Poprad meandring among them. The scent of aromatic oils wafting in the air soothes the nerves and helps relaxing. In the vicinity of the resort there is a mineral water well, an amphitheatre, tennis courts and a horse stud. All these attractions provide fantastic conditions for regeneration.

Sanatorium Korona oferuje 120 miejsc noclegowych w pokojach 1 i 2 osobowych, apartamentach. Nowoczesna baza zabiegowa, wieloletnie doÊwiadczenie i wysoko wykwalifikowana kadra medyczna stwarza optymalne warunki do wypoczynku i leczenia. Oferta obejmuje m.in.: aktywne odchudzanie, turnusy rehabilitacyjne, odnow´ biologicznà, weekend spa, wczasy w siodle.

Korona health resort offers 120 beds in single and double rooms and suits. Optimum conditions for treatment and relaxation are guaranteed by the modern training and body recovering equipment and highly qualified staff. The offer includes: active weight loosing, rehabilitation, body recovering, SPA weekends, and horse riding.

"Korona" s∏ynie z bardzo smacznej regionalnej kuchni. Koniecznie trzeba spróbowaç polewki czosnkowej z bryndzà, domowych pierogów, pysznych dro˝d˝ówek i szarlotki. Dbajàcy o zdrowie wybierajà PROGRAM ZDROWEGO OD˚YWIANIA. ZaÊ dbajàcy o lini´ DIET¢ XXI WIEKU. To dieta strefowa zgodna z kodem genetycznym cz∏owieka, za którà dr. Barry Sears otrzyma∏ nagrod´ Nobla. Posi∏ki opracowa∏a specjalistka ds. ˝ywienia Kinga Korona-Godzisz.

Korona is famous for serving exquisite regional cuisine. Among the delicacies you will find garlic soup with bryndza sheep milk cheese, home-made dumplings and apple-pie. You can choose the HEALTHY FOOD PROGRAMME to acquire good eating habits or the 21ST CENTURY DIET to loose some weight. This is the diet for which dr Barry Sears was awarded the Noble prize. All the meals have been carefully developed by food expert Kinga Korona-Godzisz.

97-101 nowosadeckie

3/6/09

16:24

Page 96

expedition

wyprawa

Ma∏gorzata Kocaƒda

I N T H E M O U N TA I N S A N D VA L L E Y S

Sàdecczyzna to kraina, gdzie ka˝dy znajdzie dla siebie coÊ fascynujàcego. Na mi∏oÊników aktywnego wypoczynku czekajà malownicze górskie szlaki, wyciàgi narciarskie, trasy rowerowe i konne. Zrelaksujemy si´ tu w licznych uzdrowiskach i pijalniach wód mineralnych. A pere∏ki architektury oraz bogactwo kulturowe przyciàgnie koneserów pi´kna i sztuki.

The Sàcz Land is a place where everyone will find something fascinating. For the amateurs of active recreation there await picturesque mountain trails, ski-lifts, bicycle and horse-ride routes. We can relax in numerous spas and mineral water pavilions. And the architectural pearls and cultural diversity will lure the art and beauty connoisseurs.

ACTIVELY >> Good shoes, a map, a backpack and we set off AKTYWNIE >> Dobre buty, mapa, plecak i ruszamy na be-

fot.: A. Klimkowski

skidzkie szlaki! Choç góry wyglàdajà doÊç niepozornie, na pew-

for Beskid trails! Though the mountains look inconspicuous, they are sure to wring the sweat out of us! The wonderful views

no wycisnà z nas siódme poty! Jednak widoki i niezwyk∏e zabytki, które zobaczymy po drodze, warte sà ka˝dej ceny. Przez Krynic´, Berest, Polany, Piorunk´, Czyrnà, Mochnaczk´, Tylicz i Muszynk´ przebiega Szlak Cerkwi ¸emkowskich. Po drodze b´dziemy mijaç cmentarze z I wojny Êwiatowej. Przez Beskidy prowadzi równie˝ Transbeskidzki Szlak Konny i wiele tras rowerowych. Kto ma ochot´ na bardziej ekstremalnà zabaw´, powinien spróbowaç swych si∏ na najlepszym w Polsce torze downhillowym w Wierchomli lub w parku linowym w Rytrze. Dla mniej doÊwiadczonych, w prze∏omie Popradu, mi´dzy Piwnicznà a Rytrem, organizowane sà sp∏ywy tratwami. Trzeba te˝ spojrzeç na okolic´ ze szczytu Przehyby, Wielkiego Rogacza, Jaworza, Jaworzyny Krynickiej (na szczyt mo˝na wjechaç kolejkà gondolowà) lub Radziejowej (1262 m n.p.m.), która jest najwy˝szym szczytem Beskidu Sàdeckiego.

and amazing monuments on the way, however, are worth any price. The Trail of Orthodox Churches of the Lemkos runs via Krynica, Berest, Polany, Piorunka, Czyrna, Mochnaczka, Tylicz and Muszynka. On the way we will pass by the picturesquely located First World War cemeteries. Via Beskids runs also the Transbeskid Horse-Ride Trail and many bicycle routes. Those who are keen on more extreme fun, should try their capabilities on the best in whole Poland downhill track in Wierchomla or in the rope park in Rytro. For the less experienced, in the Poprad river canyon, between Piwniczna and Rytro, there are organized raftings. One must also look down at the landscape from the peaks of Przehyba, Wielki Rogacz, Jaworz, Jaworzyna (we can ride to the peak in gondolas) or Radziejowa (1262 m above the sea level), which is the highest peak of Sądecki Beskid.

ZABYTKI >> Spotkanie z ziemià sàdeckà najlepiej rozpoczàç od stolicy – Nowego Sàcza. Tutaj wznosi si´ XVIII-wieczna syna-

MONUMENTS >> It is best to start our encounter with the Sącz Land from its capital – Nowy Sącz. Here stands an 18th

97-101 nowosadeckie

16:24

Page 98

expedition

wyprawa

century synagogue (before the Second World War Jewish people constituted about 1/3 of inhabitants of the city). It is also worth visiting the constantly expanding Galician Town – a project included in the Sącz Ethnographic Park which recreates a Galician small town atmosphere. We will also see the daily rhythm of small shops, workshops, restaurants, cafes, traditional craft workshops (e.g. the clockmaker’s with ticking clocks, the photographer’s with old cameras), the inn or the fire-station with over 100-year-old fire-cars. Moreover, the open air museum presents the architectural styles of all the ethnographic groups of the Sącz Land: the Lachs and Sącz Gorals, Uplanders, Lemkos, Boykos, Gypsies and Galician Germans. Wandering of these people, intertwining of cultures and religions shaped through the ages the Sącz Land and left wonderful monuments. One must also visit the Jewish cemetery in Łabowa,

goga (przed II wojnà Êwiatowà ludnoÊç ˝ydowska stanowi∏a ok. 1/3 wszystkich mieszkaƒców miasta). Warto te˝ odwiedziç wcià˝ powi´kszane Miasteczko Galicyjskie – projekt w ramach Sàdeckiego Parku Etnograficznego, odtwarzajàcy ma∏omiasteczkowà atmosfer´ Galicji. Zobaczymy tu funkcjonujàce w codziennym rytmie sklepiki, pracownie, restauracje, kawiarnie, tradycyjne zak∏ady rzemieÊlnicze (np. zegarmistrzowski z cykajàcymi zegarami, fotograficzny ze starymi aparatami), karczm´ czy remiz´ z wozami stra˝ackimi sprzed ponad 100 lat. Ponadto na terenie skansenu prezentowana jest architektura wszystkich grup etnograficznych Sàdecczyzny: Lachów i Górali Sàdeckich, Pogórzan, ¸emków, Bojków, Romów i Niemców Galicyjskich. W´drówki tych ludów, przenikanie kultur i religii przez wieki kszta∏towa∏y obraz ziemi sàdeckiej i zostawi∏y po sobie wspania∏e zabytki. Trzeba te˝ odwiedziç cmentarz ˝ydowski w ¸abowej, ∏emkowskie drewniane greko-katolickie cerkwie w Andrzejówce, Jastrz´biu, Tyliczu, Szczawniku, Boguszy, Powroêniku (najstarsza cerkiew ∏emkowska w Polsce wybudowana w poczàtkach XVII w.), ˚egiestowie, ¸osiach, Maciejowej oraz liczne koÊcio∏y, np. w Tropiu, Ptaszkowej, Grybowie czy Nowym Sàczu. Podczas w´drówki nie mo˝na pominàç Starego Sàcza. Jedno z najbardziej malowniczych miasteczek w okolicy za∏o˝y∏a ponad siedem wieków temu Êw. Kinga – patronka ziemi sàdeckiej. Ufundowa∏a tu klasztor Klarysek. Warto od-

Rynek w Bochni / Bochnia market square

O∏tarz papieski w Starym Sàczu / Papal altar in Stary Sàcz

Klasztor w Starym Saczu / Monastery in Stary Sàcz

wiedziç równie˝ znajdujàcy si´ na starosàdeckich b∏oniach O∏tarz papieski b´dàcy pamiàtkà po wizycie Jana Paw∏a II w Starym Sàczu. W czerwcu 1999 r. papie˝ dokona∏ tu kanonizacji b∏ogos∏awionej Kingi. Mensa o∏tarzowa pierwotnie wspiera∏a si´ na dwóch s∏upach soli kamiennej, pochodzàcych z kopalni w Bochni, jednak ze wzgl´du na niszczàcy wp∏yw warunków atmosferycznych zosta∏y zastàpione granitowymi. Obecnie bloki solne znajdujà si´ w kaplicy Êw. Kingi w bocheƒskiej kopalni. W dolnej zamkni´tej cz´Êci o∏tarza znajduje si´ m.in. sala pami´ci Jana Paw∏a II.

RELAKS >> Sàdecczyzna przyciàga równie˝ kuracjuszy pragnàcych odnowiç swoje si∏y witalne w s∏ynnych sàdeckich uzdrowiskach. Wody mineralne wykorzystywane sà tu ju˝ od blisko 200 lat. Wokó∏ ich uj´ç wyros∏y s∏ynne na ca∏à Polsk´ miejscowoÊci uzdrowiskowe, m.in.: Muszyna, Piwniczna-Zdrój, ˚egiestów-Zdrój i najpi´kniejsza z nich Krynica-Zdrój. W Krynicy dzia∏a∏ wybitny malarz prymitywista – Nikifor. W Muzeum Nikifora przy g∏ównym deptaku zobaczymy wiele prac artysty. Poza wodami mi-

wooden Greek Catholic churches of the Lemkos in Andrzejówka, Jastrzębie, Tylicz, Szczawnik, Bogusza, Powroźnik (the oldest church of the Lemkos in Poland built at the beginning of the 17th century) Żegiestów, Łosie, Maciejowa and numerous churches, for example in Tropie, Ptaszkowa, Grybów and Nowy Sącz. During the trip one mustn’t exclude Stary Sącz. This one of the most picturesque towns in the area was founded over seven centuries ago by Saint Kinga of Poland – the patron of the Sącz Land. She established here the convent of the Order of the Poor Ladies. It is also worth visiting the Papal Altar on the meadows of Stary Sącz, being a commemoration of the late Pope John Paul II’s visit there. In June 1999 the Pope canonized there the Blessed Kinga of Poland. The altar table was originally supported by two rock salt pillar from the salt-mine in Bochnia. However, due to the destructive force of climatic conditions, they have been replaced with granite ones. Currently, the salt pillars stand in the Chapel of Saint Kinga in the Bochnia

Stary dom zdrojowy w Krynicy / Old Pump Room in Krynica

Muzeum Nikifora w Krynicy / Nikifor Museum in Krynica

fot.: T. Olendzki (2), A. Klimkowski

Ratusz w Nowym Sàczu / City hall in Nowy Sàcz

fot.: T. Olendzki

3/6/09

97-101 nowosadeckie

16:24

Page 100

wyprawa

Muszyna – panorama ze wzgórza zamkowego / Muszyna - panoramic view from the castle hill

Informacja turystyczna: Rynek 31, Muszyna, ul. Pi∏sudskiego, Krynica ul. Piotra Skargi, Nowy Sàcz Rynek 11, Piwniczna-Zdrój www.starostwo.nowy-sacz.pl Tourist information: 31 Rynek, Muszyna, Pi∏sudskiego, Krynica 2 Piotra Skargi, Nowy Sàcz 11 Rynek, Piwniczna-Zdrój www.starostwo.nowy-sacz.pl

salt-mine. In the lower, closed part of the Altar, there is, among others, the John Paul II Commemoration Chamber.

RELAX >> The Sącz Land also lures recuperating patients, who wish to regain their strength in the Sącz’s famous spas. Mineral waters have been used here for almost 200 years. Around the fountains the Polish famous spas were built: Muszyna, Piwniczna-Zdrój, Żegiestów-Zdrój and the most beautiful of all Krynica-Zdrój, to name but a few. In Krynica the outstanding naive painter Nikifor created his art. In the Nikifor’s Museum near the main pedestrian zone we will see many works of this artist. Apart from mineral waters the richness of the Sącz Land lies in natural products, especially honey and bee products from apiaries in Kamianna, Stróże (here we can visit the beekeeping open air museum and taste mead) and Florynka, as well as apples from Łososina Dolna and Łącko. Characteristic for the landscape here are orchards. In spring, when the trees bloom, the whole place looks like from a fairytale. Via the Sącz Land runs the Lesser Poland Fruit Trail. In specially logo marked households one can taste and buy traditional products made by the owners from the grown here fruit. The popular plum vodka and the apples of Łącko have been put on the List of Traditional Products, which means that they are traditionally made and the recipes are given from one generation to the next. The Sącz Land will be tasty to everyone!

fot.: Jacek Polakiewicz

neralnymi bogactwem Sàdecczyzny sà naturalne produkty, szczególnie miody i produkty pszczele, pochodzàce z pasiek w Kamiannej, Stró˝ach (tu mo˝na zwiedziç skansen pszczelarski, w którym warto posmakowaç miodu pitnego), Florynce oraz jab∏ka z ¸ososiny Dolnej i ¸àcka. Charakterystycznym elementem tutejszego krajobrazu sà sady. Wiosnà, gdy drzewa zakwitajà, ca∏a okolica zamienia si´ w bajecznà krain´. Przez Sàdecczyzn´ przebiega Ma∏opolski Szlak Owocowy. W oznaczonych specjalnym logiem gospodarstwach sadowniczych mo˝na skosztowaç i kupiç przetwory przygotowane przez gospodarzy wed∏ug tradycyjnych metod z uprawianych tu owoców. Popularna Êliwowica ∏àcka i jab∏ka ∏àckie zosta∏y wpisane na List´ Produktów Tradycyjnych, co oznacza, ˝e sà wytwarzane metodà tradycyjnà, której receptura jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Sàdecczyzna ka˝demu zasmakuje!

laryzację na celu popu zabrakeza mająca ie pr N . im ch to ny Y w r FAIR PLA ianych i bite , bilard, piłkarzyki, Festiwal Gie owych, karc le sz ęg an kr mpl l, : al er tb h gi śnicy gier ko ch jak pain nowoczesnyc ientację. Miło który zainauguruje or scyplin taki dy na i ch eg ny bi in et turniejowi, nie także towe, a naw ki nocnemu electwo spor nowani dzię jo szachy, strz kc fa ys at owy będą us Międzynarod puterowych na świecie , ja zy rą rs fe ta js os m na roczeni at Sączu był festiwal. Francji). Zau gier na u w Nowym ej w al w có iw io st aw dn fe yd łu w go ia te nes (w po graczy i żą zorganizowan a się w Can ch spotkań nych z bran Inspiracją do óry od 23 już lat odbyw st jednym z największy ludzi związa i zy ac gr e je kt r, óry bne spotkani Festiwal Gie festiwalu, kt izować podo tamtejszym wać zorgan bo ró ka panuje na sp y anowiliśm e festiwalu, ie. ło stworzeni świecie, post by , czym mieśc ni bą so ow d al ek mom stawili prze h i łamigłów gier w naszym nizatorzy po towarzyskic ga er turnieor gi tu ki ch en ja , ny ev m ym cele ę różnorod rozmach tego ala Ratuszona du Najważniejsz liwi szeroką prezentacj lę zg Ze w Rynek /S ącym hobby. który umoż h punktach: zkoła Bizsię fascynuj się w różnyc a, Wyższa S ać w ow gących stać by rt od po S dą ow bę i, okolice ko ki is w ck le ry ow je i rozg park Strze ; Hala Wid ży a, aj ie M dz ło 3 M iasta. ac wa; Pałac niversity, pl nie całego m nal Louis U jkach na tere io fe at ka N i h su ac ne w klub alskiej oraz Baszty Kow ing modern at populariz ed m ai t en , such as ival is an ev er disciplines oriengames fest games. Oth Y e en ttl ev LA P ba d d an IR an The FA t shooting rd games chess, spor d games, ca satisfied, ll, ar ba be bo : ot so fo es al e m ill bl ga d, ta me lovers w wling, billiar omputer ga al. paintball, bo presented. C te the festiv re ra be gu so au al in teering will ion that will tit pe m co of Games, t nigh nal Festival owing to the st Internatio de ere of that ol ph 's ld os or m w d by the at ącz was the ire S sp y In ow ). decided to N ce e in w an the world, this festival (south of Fr in ze s s ni ne er ga an uc or C r picturod to in n d game pr 23 years dustry in ou An inspiratio ppening for of players an ciated with the game in ha gs en tin ee be s m t which ha the bigges people asso ch is one of players and festival, whi meeting of r ila m si st posa nize le the broade ing try and orga would enab inat ch sc hi fa w y . al el ty iv esque ci ting a fest e an extrem rent points: ight becom zers was crea m ni ffe di ga ch is or hi e e w ac th of will take pl and riddles Higher portant goal cial games competitions d Spectacle Arena, the The most im of various so event the contests and an Tower n g a tio in sk rt ta al po en nity of Kow sible pres ci the Youth, S ess of this vi of tn k, e ea ar ac gr P al i e P th , m to zeleck hobby. Due Hall Auditoriu ity, 3 May Square, Str rs quare/Town the Market S l - National Louis Unive choo whole city. Business S cafes of the d an s ub cl and in

fot.: T. Olendzki

100

3/6/09

Wi´cej informacji na stronie internetowej: www.festiwalgier.pl

102-105 muszyna

16:27

Page 102

expedition

wyprawa

Dorota Chojnowska

WITHOUT LIMITS

Dla niezahartowa-

Panorama Muszyny / Panoramic view of Muszyna

nych za du˝a dawka sportu wcale nie jest zdrowa, ale w Muszynie mo˝na go uprawiaç bez ograniczeƒ. Tu na wszystko majà

dno – taki obraz wymalowa∏a tu natura! Przez Muszyn´ przebiega równie˝ Karpacki Szlak Rowerowy i pi´ç tras konnych. Zwolennicy w´drówek pieszych do wyboru majà kilka pieszych szlaków, Êcie˝k´ dydaktycznà do rezerwatu Las Lipowy Obro˝yska i lokalny szlak czarny do malowniczego stawu Czarna M∏aka. W okolicach Muszyny znajdujà si´ te˝ bezcenne zabytki Ma∏opolskiego Szlaku Architektury Drewnianej, m.in. cerkwie.: p.w. Êw. Jakuba M∏odszego Aposto∏a w Powroêniku (XVII w.), p.w. Êw. Dymitra w Leluchowie (z 1861 r.), p.w. Êw. Micha∏a Archanio∏a w Dubnem (z 1863 r.), pw. Êw. Êw. Kosmy i Damiana w Wojkowej (z 1792 r.) p.w. Êw. Dymitra w Szczawniku (z 1841 r.) i pw. Êw. Dymitra w Z∏ockiem (z XIX w.).

route "Around Kotylniczy Wierch" (about 20 km), and the Ring of Muszyna (32 km). On the route there is one of nature's wonders - a mofetta. There, on the floor of Złockie brook, the earth breathes out carbon dioxide. Crystal clear water, juicy green plants and reddish brook floor - this picture was painted here by nature! Via Muszyna runs also the Carpathian Cycling Route and 5 horse trails. There are also several walking trails, a didactic path to the nature reserve "Oberżyska tilia forest" and the local black route to the picturesque pond Czarna Młaka. Around Muszyna there are precious monuments of the Małopolska Wooden Architecture Trail, e.g. the Orthodox Churches in Powroźnik (17th c.), Leluchów (1861), Dubne (1863), Wojkowa (1792), Szczawnik (1841) and Złockie (19th c).

MIASTO >> Po takiej iloÊci ruchu, czym jest jeszcze jedna go-

THE TOWN >> After having so much of physical activity, what is one more hour of walking around the town? Here we must see the wooden houses at Kościelna street, the Starostas' Mansion (18th and 19th c.), a guardhouse (18th c.) and a road house (19th c.) at Kity street. It's time to rest and recover. In Muszyna spa, where owing to mineral waters we can treat illnesses of respiratory and digestive systems, we can also easily order a suitable massage. This should effectively release us from muscle pain. If, nevertheless, the next day we can't move neither arms nor legs, there is only Milusia left - water from the fountain at Piłsudskiego 12 str., which owing to a large amount of lithium - an element of happiness, will effectively make humor better!

lekarstwo!

W DROG¢! >> Z horyzontu wzywajà szczyty Jaworzyny (1114 m n.p.m.) Pustej Wielkiej (1061 m n.p.m.), Jaworzynki (1001 m n.p.m.), Kotylniczego Wierchu (1032 m n.p.m.) i Wielkiej Bukowej (1104 m n.p.m.). Szybko trzeba zdecydowaç si´ na Êrodek transportu. Dla rowerzystów przygotowano p´tl´ rowerowà Wokó∏ Kotylniczego Wierchu (ok. 20 km), a dla ambitnych P´tl´ Muszyƒskà (32 km). Na jej trasie znajduje si´ jeden z cudów przyrody – mofeta. Tu na dnie strumienia Z∏ockiego, ziemia wydycha dwutlenek w´gla. Krystalicznie czysta woda, soczyÊcie zielone roÊliny i rdzawe

Wzgórze Zamkowe w Muszynie / Castle hill in Muszyna

For those who are not used to it, too much of sport is not good, but in Muszyna we can practice it without limits. Here they have medicine for everything! A city dweller who just stood up from behind the desk, knows that any physical activity may result in a serious bone pain. But how can we sit still having mountains all around, trekking shoes on our feet, seeing a bicycle rental on the opposite side of the street and leaning on a road sign showing the way to horse stables?

LET'S GO! >> The peaks of Jaworzyna (1114 m), Pusta Wielka (1061 m), Jaworzynka (1001 m) and Kotylniczy Wierch (1032 m) call from the horizon. We must quickly decide on the mode of transport. For the cyclists there is a ring

Dojazd: autokarem (m.in. z Krakowa i Warszawy) Informacja turystyczna: ul.Rynek 31 Getting there: by bus (from Kraków and Warsaw) Tourist information: 31 Rynek

fot.: Tadeusz Ogórek

Mieszczuch Êwie˝o oderwany od biurka wie, ˝e ka˝da iloÊç ruchu mo˝e skutkowaç porzàdnym bólem mi´Êni. Ale jak wysiedzieç spokojnie w otoczeniu gór, z butami trekkingowymi na nogach, widzàc wypo˝yczalni´ rowerów po drugiej stronie ulicy i opierajàc si´ o znak kierujàcy do stadniny koni?

dzina chodzenia po mieÊcie? A trzeba tu zobaczyç drewniane domy mieszczaƒskie przy ul. KoÊcielnej, Dwór Starostów (XVIII i XIX w.), kordegard´ (XVIII w.) i zajazd (XIX w.) przy ulicy Kity... Czas na odpoczynek i rekonwalescencj´. W uzdrowisku Muszyna, gdzie wodami mineralnymi leczy si´ choroby uk∏adu oddechowego i pokarmowego, bez problemu zamówimy odpowiedni masa˝. To powinno skutecznie uchroniç przed bólem mi´Êni. JeÊli mimo wszytko nast´pnego dnia nie b´dziemy mogli ruszyç ani r´kà, ani nogà, pozostaje tylko Milusia – czyli woda z pijalni przy ul. Pi∏sudskiego 23, która dzi´ki du˝ej zawartoÊci litu, pierwiastka szcz´Êcia, skutecznie poprawi humor!

fot.: Tadeusz Ogórek

102

3/6/09

www.muszyna.pl Mofeta

Muszyna

103

102-105 muszyna

3/6/09

16:27

Page 104

Molly Malone's Irish Pub is the first and only Irish Pub in the Old Town. While creating Molly we were inspired by original Dublin restaurants. Our pub is located in the interiors whose oldest parts remember the 14th century. This makes the pub different from all the other places of this kind in the capital. Unique atmosphere, professional service, everyday live concerts of the most prominent artists of the capital, but not only, Thursday meetings of Soczewa Blues Session, a wide choice of Irish beers, strong alcohols and a truly Irish interior will provide unforgettable and nice moments spent with us. Molly Malone's Irish Pub contains about 120 seats and is open from 3.00 pm to 3.00 am. We organize closed events and occasional parties. We wish you great fun and are looking forward to seeing you.

Molly Malone's Irish Pub Kontakt tel: 501 316 477 - Micha∏ Milewski - general manager Ul. Rynek St. Miasta 29/31 00-272 Warszawa Mail: [emailprotected] www.mollymalone.pl

Molly Malone's Malone's Irish Irish Pub Pub jest jest pierwszym pierwszym Molly jedynym irlandzkim irlandzkim pubem pubem na na Starym Starym ii jedynym MieÊcie. Tworzàc Tworzàc „Molly” „Molly” wzorowaliÊmy wzorowaliÊmy MieÊcie. si´ na na oryginalnych oryginalnych dubliƒskich dubliƒskich lokalach lokalach si´ gastronomicznych. Nasz Nasz pub pub znajaduje znajaduje gastronomicznych. si´ we we wn´trzach, wn´trzach, których których najstarsze najstarsze si´ fragmenty pami´tajà pami´tajà XIV XIV wiek, wiek, co co czyni czyni fragmenty go innym innym ni˝ ni˝ pozosta∏e pozosta∏e tego tego typu typu lokale lokale go w stolicy. stolicy. w Niepowtarzalna atmosfera, atmosfera, profesjonalprofesjonalNiepowtarzalna na obs∏uga, obs∏uga, codzienne codzienne koncerty koncerty na na ˝ywo ˝ywo na najwybitniejzych artystów artystów w w stolicy stolicy ii nie nie najwybitniejzych tylko, coczwartkowe coczwartkowe spotkanie spotkanie Soczewa Soczewa tylko, Blues Sesion, Sesion, szeroki szeroki asortyment asortyment irlandzirlandzBlues kich piw, piw, mocnych mocnych alkoholi, alkoholi, oraz oraz prawprawkich dziwie irlandzki irlandzki wystrój wystrój wn´trza wn´trza zapewzapewdziwie nià Paƒstwu Paƒstwu niezapomniane niezapomniane ii udane udane nià chwile sp´dzone sp´dzone razem razem zz nami. nami. chwile Molly Malone's Malone's Irish Irish Pub Pub posiada posiada oko∏o oko∏o Molly 120 miejsc miejsc siedzàcych, siedzàcych, aa otwarty otwarty jest jest 120 w godzinach godzinach 15.00 15.00 -- 03.00. 03.00. w Organizujemy imprezy imprezy zamkni´te zamkni´te oraz oraz Organizujemy przyj´cia okolicznoÊciowe. okolicznoÊciowe. przyj´cia ˚yczymy Panstwu Panstwu udanej udanej zabawy zabawy ˚yczymy do zobaczenia. zobaczenia. ii do

Hotel Klimek **** SPA Muszyna – Z∏ockie

Naszym GoÊciom oferujemy: • 145 miejsc hotelowych o wysokim standardzie • Restauracje serwujàce dania kuchni mi´dzynarodowej i polskiej • Drink bary i sale klubowe • Bilard i mini kr´gielni´ • Wellness & SPA

• Aqua Park • basen z kaskadami i hydromasa˝em • gejzer powietrzny • zje˝d˝alnia 76m • brodziki wodne • jacuzzi • kaskady • sauny fiƒska i parowa • bicze wodne • aromaterapia

Hotel Klimek **** SPA 33-370 Muszyna, Z∏ockie 107 Tel. + 48 18 477 82 22, Fax. + 48 18 477 71 82 [emailprotected], www.hotelklimek.pl

• Grot´ solnà • Si∏owni´ • Kort tenisowy • Boisko do pi∏ki pla˝owej • Place zabaw dla dzieci • Klimatyzowane sale konferencyjne • Monitoring parking

106-109

3/6/09

16:29

Page 106

expedition

wyprawa

Dorota Chojnowska C O LO U R S O F C YC L I N G

Zamek w Czersku / Czersk castle

– to wystarczy, aby prze˝yç niesamowità przygod´ tu˝ za „progiem” Warszawy. Trasy rowerowe w czterech kolorach doprowadzà do Góry Kalwarii i Czerska. Dajmy si´ im ponieÊç! ÂWI¢TE MIASTO >> Na Wólce W´glowej w Warszawie rozpoczyna si´ niebieski jak woda Warszawski Szlak Rowerowy Wis∏y (65,5 km). Prowadzi przez park M∏ocinski, Lasek Bielaƒski,

A good bicycle and a few days off – that’s all you need to find an adventure just outside of Warsaw. Bicycle lanes of four different dif-

Panorama Góry Kalwarii / Panoramic view of Góra Kalwaria

KoÊció∏ pw. Podwy˝szenia Krzy˝a Âwi´tego / Church of Feast of the Cross

mija Cytadel´ i Stare Miasto. Po chwili jesteÊmy w Wilanowie, a przed nami prosta droga do ogrodu botanicznego w Powsinie i uzdrowiska Konstancin-Jeziorna. Tu˝ za Oborami szlak biegnie nad samà Wis∏à. Stàd ju˝ zaledwie kilka kilometrów dzieli nas od... Nowej Jerozolimy, czyli Góry Kalwarii. To mazowieckie miasto wbrew pozorom du˝o ∏àczy∏o z oryginalnà Jerozolimà. Wzniesiono je na planie ∏aciƒskiego krzy˝a, a wszystkie ulice posypano ziemià, specjalnie sprowadzonà z Ziemi Âwi´tej. Kaplice i koÊcio∏y nosi∏y nazwy rodem z Ewangelii. W kaplicy Pi∏ata (dziÊ koÊció∏ pw. Podwy˝szenia Krzy˝a Âwi´tego) rozpoczyna∏a si´ droga krzy˝owa. Tamte czasy pami´ta stojàca w koÊciele woskowa pieta (XVI w.). W krypcie pod o∏tarzem spoczywa za∏o˝yciel miasta bp. Stefan Wierzbowski. W wieczerniku (dziÊ koÊció∏ pw. OpatrznoÊci Bo˝ej) pielgrzymi spoglàdali na obraz Matki Bo˝ej z Dzieciàtkiem (XVII w.) oraz sarkofa*g z relikwiami b∏ogos∏awionego o. Stanis∏awa Papczyƒskiego (XVIII w.), za∏o˝yciela zgromadzenia marianów. Z tamtych czasów pozosta∏ równie˝ imponujàcych rozmiarów klasztor pobernardyƒski.

In fact, the city does have much in common with real Jerusalem. It was built on the form of a cross and all the streets were sprinkled with soil brought from the Holy Land. The chapels and churches were all named after biblical characters. The Pontius Pilate chapel, now Church of Feast of the Cross (Podwyższenia Krzyża Świętego) marked the beginning of the Way of Sorrows. A reminder of those times is a wax Pieta from the 16th c. In the crypt under the altar lies the body of the founder of the city, bishop Stefan Wierzbowski. In the Cenacle, now the Church of Divine Providence (Opatrzności Bożej), pilgrims looked at the painting of Mother of God from the 17th c. and a sarcophagus with relics of blessed Stanislaus Papczyński (18th c.), the founder of the Congregation of Marian Fathers. There is also a post-Franciscan monastery from around the same time, where you will find a Rococo pulpit and a sarcophagus of black marble, where St. Valerian is buried (18th c.). One of the figures on the altar in St. Antonius chapel (18th c.) – the figure of St. Antonius Padewski – is considered miraculous.

Pa∏ac Biskupi / Bishop Palace

Ratusz / City Hall

ficulty levels will take you to Góra Kalwaria and Czersk. HOLY CITY >> In Wólka Węglowa estate (north part of the Bielany district in Warsaw) begins the blue Warsaw Vistula Bicycle Lane. The 65.5-km-long lane takes you through Młociński park, Lasek Bielański municipal forest, passes the Citadel and the Old Town. After a moment you get to Wilanów, from where the lane goes straight to the botanical garden in Powsin and Konstancin-Jeziorna health-resort. As soon as you pass Obory village the lane stretches right by the riverside, and it is only a few kilometres from here to New Jerusalem – which is what Góra Kalwaria is often called.

fot. A. Strzy˝ewski (3), Archiwum UMiG

Dobry rower i kilka dni

fot. A. Strzy˝ewski (1)

106

gora kalwaria

107

106-109

3/6/09

16:29

Page 108

expedition

wyprawa

Near the town hall begins (and ends) the red bicycle lane “Across the district”.

KNIGHTS >> The waters of Czerskie lake reflect one of the

Bo˝nica przy ul. Pijarskiej / Synagogue on Pijarska street

W jego wnetrzu zobaczymy rokokowà ambon´ i sarkofa*g z czarnego marmuru, w którym pochowano Êw. Waleriana (XVIII w.). W kaplicy Êw. Antoniego (XVIII w.) w o∏tarzu znajduje si´ uznawana za cudownà figura Êw. Antoniego Padewskiego oraz relikwiarz. Pod ratuszem rozpoczyna si´ i koƒczy czerwony szlak rowerowy „Wokó∏ Gminy”.

U KSIÑ˚ÑT >> W wodach jeziora Czerskiego od XIV w. odbijajà si´ mury jednej z najpot´˝niejszych twierdz na Mazowszu. Wokó∏ niej wyros∏o pr´˝ne miasto. To w∏aÊnie tutaj, kiedy Warszawa by∏a niewielkà wioskà, znajdowa∏a si´ stolica Ksi´stwa Mazowieckiego. Na zamku ksià˝àt mazowieckich do dziÊ ˝yw jest duch Êredniowiecza. Wcià˝ przybywajà tu rycersze z polski i zagranicy. Na dziedziƒcu podczas Wielkiego Turnieju Rycerskiego (13–14.06) znowu rozlegnie si´ szcz´k ˝elaza. Odb´dà si´ te˝ pokazy sokolników, kuglarzy i obowiàzkowo Êredniowieczny jarmark! Ale na tym nie koƒczy si´ wyprawa czerwonym szlakiem! Trasa o d∏. 54 km z Czerska wiedzie m.in. przez Linin (znajdujà si´ tu pozosta∏oÊci wiatraka z XIX w.), Czaplin, BrzeÊc (modrzewiowy dwór szlachecki z XVIII w.), Sobikowo (drewniana dzwonnica) i Góry Kalwarii.

largest fortifications in Masovia, dating back to the 14th c. Around the fortification grew a prosperous town, which was the capital of the Duchy of Masovia in the times when Warsaw was but a tiny village. The Medieval spirit is still present in the castle. Knights from all parts of Poland and the neighbouring countries come here to participate in the Tournament (June 13-14). It will be accompanied by a medieval fair, performances of falconers and jugglers. That’s not the end of the red lane. It is 54 km long and goes through Linin, where you can see a 19th c. windmill, Czaplin, Brześc with its 18th c. larch manor house, Sobików where you can see a wooden bell tower, and Góra Kalwaria.

GREEN LANE >> To return from Góra Kalwaria to Warsaw take the green Chojnowski Bicycle Lane (24 km). It runs through Baniocha and Pilawa (where it interjects with a black connection lane of 12.5 km) to Piaseczno and Ursynów, where those who’ve had enough can take a bus or underground.

Cmentarz ˚ydowski / Jewish cementery

ZIELONY >> Z Góry Kalwarii z powrotem do Warszawy poprowadzi nas Chojnowski Szlak Rowerowy (24 km). Oznakowany na zielono przechodzi przez Banioch´, Pilaw´ (tutaj krzy˝uje si´ z czarnym szlakiem ∏àcznikowym o d∏. 12,5 km), do Piaseczna, a stamtàd na warszawski Ursynów. Stàd bardziej zm´czeni mogà ruszyç do domu metrem albo autobusem.

Imprezy / Events 13-14.06 Wielki Turniej Rycerski na Zamku w Czersku / Great Tournament in Czersk castle www.gorakalwaria.pl www.zamekczersk.pl

fot. A. Strzy˝ewski (2)

108

gora kalwaria

109

110-115 jura text

110

3/6/09

16:30

Page 110

expedition

wyprawa

Iwona Chodorowska T R AV E L L I N G B A C K I N T I M E

Biwak pod ruinami, opowieÊci o duchach i wspinaczka w palàcym s∏oƒcu. Wyprawa na Jur´ Krakowsko-Cz´stochowskà to nie tylko turystyka piesza, ale te˝ lekcja historii rozpalajàca wyobraêni´.

Wyruszajàc z Cz´stochowy i kierujàc si´ na po∏udnie, rozpoczynamy wypraw´ w Êredniowiecze i wczesny renesans. Zamki warowne, które jak grzyby po deszczu wyrasta∏y na szlaku handlowym mi´dzy Âlàskiem a Krakowem, mia∏y za zadanie chroniç kupców przed zbójcami. Warownie pe∏ni∏y te˝ strategicznà rol´ obronnà na Âlàsku, odpierajàc najazdy czeskie. Wi´kszoÊç z nich zosta∏a spalona podczas potopu szwedzkiego, do dzisiejszych czasów jednak zachowa∏o si´ (lepiej lub gorzej) sporo ruin, których eksploracja daje wiele radoÊci nie tylko) ch∏opcom w ró˝nym wieku zakochanym w czasach rycerzy i ksi´˝niczek.

ZAST¢PY ZJAW >> Âredniowieczny zamek w Olsztynie (XIV w.) wielokrotnie oblegany i dewastowany przez wojska ksià˝àt Êlàskich, nie stanowi∏ trudnego celu dla wojsk szwedzkich w 1656 r. Jak zapisano w kronikach, jego mury by∏y tak s∏abe, ˝e „upad∏y do samej ziemi". DziÊ pozosta∏y po nim kwadratowa baszta obserwacyjna, mury mieszkalne oraz ca∏a plejada rozmaitych duchów, które ponoç

Camping at the foot of a medieval castle, ghost stories by the campfire and climbing in the scorching sun – a trip to the Polish Jura Chain is not only a healthy tourist attraction but also an imagination kindling lesson in history. Moving south from Częstochowa we begin a trip to the Middle Ages and early Renaissance. The fortified castles, which were mushrooming at that time along the trade route between Silesia and Krakow, were built in order to defend the merchants against highwaymen. They also played the important role of defending Silesia against Czech invasion. Most of them were burnt during the Deluge (Swedish invasion in mid-to-late 17th c.), but even today we can enjoy an impressive collection of ruins which are fun to explore not only for the young admirers of medieval knights.

ARMY OF PHANTOMS >> We head for the medieval cas-

fot.: D. Olendzka

tle in Olsztyn, dating back to the 14th c. Many times besieged and devastated by the army of Silesia it became an easy target for the Swedish army in 1656. As the chronicles say, the walls were so weak that they collapsed right down to the ground. The remains of the castle are an observatory tower laid out as a square, the walls of the housing part, and a whole pantheon of

111

110-115 jura text

16:30

Page 112

expedition

wyprawa

AMONG THE GREENERY >> The castle in Mirów was built during the reign of Casimir the Great. The tree-storey fortified complex with cellars, generally known as ‘Mirownik’, was built in order to defend western parts of Poland against Czech invasion. It occupied some 1200 square metres of space and, as most nearby fortifications, was demolished during the Deluge. It was then rebuilt but since the last owners abandoned it in 1787, the castle had been falling into ruin. Conservatory works started as late as 1960s when one of the walls collapsed. Today the ruins of the castle look very impressive among the blooming flowers and junipers.

ghosts which are said to haunt the ruins regularly at midnight. Among them is Maciej Borkowic, ringleader of robbers, whom king Casimir III the Great threw into the castle dungeon. They say you can still hear his curses from the tower cellars. There is also the ghost of a woman who blew herself up killing seven Russian soldiers during the Bar Confederation. When they meet a mortal, however, the ghosts disperse silently. It is also worth paying a visit to Zrębice to see the ‘Rocks of St. Giles’ – a place where the saint is said to have appeared in the 17th c. There is also a small chapel and a well with holy water. You can view the castle in Olsztyn from the tops of two hills, so called Towarne Mountains – calcareous monadnocks of interesting shapes – and visit three caves: Towarna, Dzwonnica and Cabanowa.

HEAVY METAL >> Zamkowa Mountain, the highest elevation of the Jura Chain, is topped with quite well preserved ruins of the Ogrodzieniec castle. It was built by Bolesław III Wrymouth in the 12th c. but the fortifications collapsed even Zamek w Ogrodzieƒcu / Ogrodzieniec castle REKLAMA

W czasach najwi´kszej ÊwietnoÊci kompleks zamkowy zajmowa∏ ok. 1200 mkw. Przetrwa∏ jak wi´kszoÊç okolicznych warowni do czasów potopu szwedzkiego. Dopiero po zawaleniu si´ jednej ze Êcian wie˝y w latach 60. przeprowadzono tu prace konserwatorskie. DziÊ ruiny zamku nieos∏oni´te ˝adnymi drzewami widaç z daleka. Po∏o˝one niezwykle malowniczo, zw∏aszcza latem – wÊród kwitnàcych ja∏owców i kwietnych dywanów – wyglàdajà bajkowo.

Zamek w Olsztynie / Olsztyn castle

WÂRÓD ZIELENI >> Zamek w Mirowie wybudowano za czasów Kazimierza Wielkiego. Trzypoziomowy, podpiwniczony kompleks warowny, potocznie zwany Mirownikiem, mia∏ chroniç zachodnie tereny Rzeczypospolitej przed najazdami Czechów. Zamek w Mirowie / Mirów castle

fot.: D. Olendzka

stawiajà si´ tu regularnie o pó∏nocy. Jest wÊród nich Maciek Borkowic – „pan, który bandzie ∏otrów i ∏upie˝ców hetmani∏", a którego Kazimierz Wielki wi´zi∏ na zamku w Olsztynie. Do dziÊ ponoç z podziemi baszty dochodzà jego siarczyste przekleƒstwa. Pojawia si´ te˝ ˝ona starosty, która wysadzi∏a si´ wraz z siedmioma rosyjskimi ˝o∏nierzami podczas konfederacji barskiej, oraz szlachcic o siwych w∏osach Kacper Kiliƒski. Wszystkie zjawy na widok Êmiertelników z godnoÊcià rozp∏ywajà si´ w mroku w siwy dym... B´dàc w okolicy jurajskiego Olsztyna, warto udaç si´ do wsi Zr´bice do „ska∏ek Êw. Idziego". Tutaj w XVII w. ukazywa∏ si´ wiernym pustelnik – Êw. Idzi. DziÊ nieopodal ska∏ek znajduje si´ kapliczka, obok zaÊ studnia ze Êwi´tà wodà, która w cudowny sposób uzdrawia∏a ludzi z szalejàcej zarazy. Zamek olsztyƒski podziwiaç mo˝na te˝ ze szczytów dwóch wzgórz tzw. Gór Towarnych – sà to ostaƒce wapienne o bardzo ciekawych kszta∏tach. Warto zwiedziç te˝ jaskinie – Towarnà, Dzwonnic´ oraz Cabanowà.

fot.: D. Olendzka

112

3/6/09

HEAVY METAL >> Na najwy˝szym wzniesieniu jury – Górze Zamkowej – wznoszà si´ nieêle zachowane ruiny zamku Ogrodzieniec. Jego budowy podjà∏ si´ Boles∏aw Krzywousty (XII w.). Niestety, nim dokoƒczy∏ dzie∏a umocnienia, run´∏y na skutek najazdu tatarskiego. W po∏owie XIV w. ród rycerski W∏odków Sulimczyków wybudowa∏ w tym samym miejscu okaza∏y zamek gotycki. Jak ka˝de szanujàce si´ zrujnowane zamczysko Ogrodzieniec mo˝e szczyciç si´ w∏asnà zjawà – jest nià Czarny Pies z Ogrodzieƒca, potwór z p∏onàcymi oczami wlekàcy za sobà ci´˝ki ∏aƒcuch. Atmosfera zamku

113

110-115 jura text

16:31

Page 114

wyprawa

stawia gmin z wojewód in. Stowarzyszenie Do stowarzyszenia skiej nale˝y 38 gm stochowskiej, rozwój turystyki ow ch sto z´ -C ko Wy˝ynie Krakows y Krakowsko-Cz´ wój infrastruktury turystycznà Wy˝yn lturowych Jury, roz ku i cel m.in. promocj´ ych icz dn yro c. walorów prz miasto Ogrodzienie Poland and wiejskiej, ochron´ ibà Zwiàzku jest from Lesser es liti turystycznej. Siedz ipa nic mu , of ciation ciation's goals are belong to the asso ra Chain. The Asso ment of agroJu h lis 38 municipalities Po the of ips, in the area Chain, develop Silesia Voivedesh of the Polish Jura ment of tourist promotion s and the develop s, ng rce thi ou er res oth ral g ltu cu d amon an niec. al zie tur rod na n of Jura's is the town of Og tourism, protectio of the Association t sea e Th re. ctu tourist infrastru

before the work was completed following a Tatar invasion. In mid-14th c. a large gothic castle was built on the mountain by a noble family. As all respectable castle ruins, Ogrodzieniec has its own phantom – the Black Dog, a monster with blazing eyes and a heavy chain attached to its leg. The atmosphere of the ruins impressed the leader of heavy metal group Iron Maiden so much that he decided to use the view of the castle in one of the clips.

CZARNA MAGIA >> Najlepiej zachowanym zabytkiem na na-

SIGHTSEEING >> The name Ojców (from Polish ojciec,

szej jurajskiej trasie jest zamek w Pieskowej Skale. Na jego zwiedzenie warto zarezerwowaç wi´cej czasu. Zamczysko powsta∏o prawdopodobnie za panowania Kazimierza Wielkiego (XIV w.). Pierwszym gospodarzem by∏ alchemik Piotr Szafraniec, o którym ludzie mówili, ˝e para si´ czarnà magià i morduje kupców przybywajàcych w goÊcin´, zrzucajàc ich ze ska∏y. Inna legenda jest zwiàzana z basztà zwanà... Dorotkà. Tu parobek uwi´zi∏ pi´knà dziewczyn´, która nie mogàc znieÊç roz∏àki z ukochanym, skoczy∏a ze ska∏y. Inna wersja tej legendy g∏osi, ˝e jeden z Szafraƒców w baszcie wi´zi∏ niewiernà ˝on´. W czasie potopu szwedzkiego po˝ar prawie doszcz´tnie zniszczy∏ kompleks warowny, ale – w przeciwieƒstwie do innych warowni – ta doczeka∏a si´ odbudowy. Dokona∏ jej starosta krakowski Hieronim Wielkopolski. W wyniku przeprowadzonych prac zamczysko straci∏o swój renesansowy charakter, ale przetrwa∏o. DziÊ mieÊci si´ w nim muzeum, które mo˝na zwiedzaç od wtorku do niedzieli.

‘father’) was given by Casimir the Great who wanted to commemorate his father Władysław I Elbow-high, who spent some time hiding in the nearby forests and caves. The castle in Ojców (14th c.) was built to defend Krakow against invasions of Luxembourgers. For years it grew more and more powerful. It was saved from fire during the Deluge thanks to a trick invented by the chief of the fortification. He had all the wooden barrels available turned upside down and sprinkled with grains so that they looked filled up with them. Seeing such affluence the Swedish army decided to spare the castle and use it as a restaurant. After the third partition of Poland the castle fell into ruin and despite many attempts to rebuild it – all we can see today are parts of the defensive walls. I suggest, however, spending at least two days somewhere around Ojców. There is plenty to see in the Ojców National Park: deep gorges, steep rocks, more than 400 caves, and unusually picturesque monadnocks called the Krakow Gate, Cadgel of Hercules, and Needle of Diotima. The park stretches in a valley among two rivers: Prądnik and Sąspówka.

KRAJOBRAZY >> Nazw´ Ojców (poczàtkowo Ojciec u Ska∏y) nada∏ budowniczy zamku Kazimierz Wielki. Mia∏a upami´tniaç tu∏aczk´ jego ojca W∏adys∏awa ¸okietka, który ukrywa∏ si´ w okolicznych lasach i jaskiniach. Zamek w Ojcowie (XIV w.) zabezpiecza∏ Kraków przed Luksemburczykami. Przez lata zmieniali si´ starostowie, zamek zaÊ rós∏ w si∏´. Przed doszcz´tnym spaleniem przez Szwedów

LOOKING FORWARD >> Korzkiew (14th c.) is the last castle on the Eagle Nests Trail. The building is under renova-

uchroni∏ go podst´p dowódcy warowni. Kaza∏ on odwróciç beczki do góry dnem i posypaç je resztkami zbo˝a. Szwedzi widzàc taki dostatek, powstrzymali si´ od zniszczenia fortu, majàc nadziej´ urzàdzenia tam sobie... restauracji. Po zakoƒczeniu wojen kolejni w∏aÊciciele odbudowywali ÊwietnoÊç warowni. Po trzecim rozbiorze Polski opuszczony zamek zaczà∏ niszczeç. Nie uda∏o si´ mimo licznych prób wskrzesiç zamczyska i dziÊ mo˝na jedynie zwiedzaç ruiny murów obronnych i mieszkalnych. Warto przeznaczyç dwa dni na zwiedzanie okolic Ojcowa. W Ojcowskim Parku Narodowym jest co oglàdaç – g∏´bokie wàwozy, strome ska∏y, a˝ 400 jaskiƒ, a tak˝e malownicze ostaƒce zwane Bramà Krakowskà, Maczugà Herkulesa i Ig∏à Deotymy. Ojcowski Park po∏o˝ony jest w dolinie dwóch rzek: Pràdnika i Sàspówki. Pod∏o˝em geologicznym parku sà wapienie jurajskie, w których woda wymy∏a przepi´kne formy krasowe.

Z PERSPEKTYWAMI >> Korzkiew (XIV w.) to ostatnia warownia rycerska na naszym szlaku Orlich Gniazd. Trwajà tu wprawdzie prace budowlano-remontowe, a w planach jest rozbudowa budynków browaru i austerii oraz stworzenie miniskansenu na ty∏ach zamku. Jednak mimo tych prac ju˝ teraz zwiedzaç mo˝na stare mury i podziwiaç widoki z wie˝y zamkowej. Warto nasyciç si´ tym pejza˝em, bo po powrocie z wakacji podziwiaç b´dziemy mogli najwy˝ej panoram´ miasta z 12. pi´tra wie˝owca. A to nie to samo! Adresy / Addresses: Centrala Jurajskiej Informacji Turystycznej ul. Piastowska 1, Zawiercie tel./fax. 0 32 672 43 31, www.jura-it.pl Biuro Zwiàzku Gmin Jurajskich pl. WolnoÊci 42, Ogrodzieniec tel. 0 32 673 33 64, www.jura.info.pl

fot.: D. Olendzka

zrobi∏a tak wielkie wra˝enie na wokaliÊcie zespo∏y heavymetalowego Iron Maiden, ˝e... postanowi∏ wykorzystaç panoram´ zamczyska w jednym ze swoich teledysków.

BLACK MAGIC >> The best preserved castle on the route is the one in Pieskowa Skała, probably built during the reign of Casimir the Great (14th c.). The first owner of the castle was an alchemist who was believed to practice black magic and kill the merchants who visited him by throwing them from the hill. Another legend tells the story of a girl imprisoned in the tower. During the Deluge the castle was almost entirely burnt, but was rebuilt by an official from Krakow, Hieronim Wielkopolski. Unfortunately, it lost much of its renaissance character. Today the castle houses a museum, which is open for visitors from Tuesday to Sunday.

Zamek Pieskowa Ska∏a / Pieskowa Ska∏a castle

expedition

Association ssic Communities ra Ju e Th / ich àcych na rajsk go i Êlàskiego, le˝ Zwiàzek Gmin Ju ztwa ma∏opolskie sobie za

fot.: D. Olendzka

114

3/6/09

Informacja Turystyczna: Zawiercie - ul. 3-go Maja, tel: 0 32 672 18 41 Olsztyn - ul. Zamkowa 13, tel. 0 693 118 341 Podzamcze - ul.Zamkowa 19, tel. 0 501 107 203

Zamek w Ojcowie / Ojców castle

tion (the plan is to expand the brewery and create a small ethnographic museum) but despite this fact you can visit the old walls and enjoy the view from the castle tower. Podzamcze - Kasa Zamku Ogrodzienieckigo Tel. 0 32 673 22 85, www.zamek-ogrodzieniec.pl Olkusz - ul. Augustiaƒska 7, tel. 0 32 641 35 37, 643 15 85, www.ilkus.com.pl Ojców - Ojców 15, tel. 0 12 389 20 89 www.ojcowianin.pl Kraków – Wie˝a Ratuszowa, Rynek G∏ówny 1, tel. 0 12 433 73 10 Cz´stochowa - al. NMP 65, tel. 0 34 368 22 50, www.czestochowa.um.gov.pl

115

116-117 targi gdanskie

116

3/6/09

16:31

Page 116

fairs

targi

Aldona Korzeniowska G D A ¡ S K T O U R I S T FA I R

17 kwietnia 2009 r. odby∏y si´ ju˝ po raz 12. Mi´dzynarodowe Targi Turystyczne w Gdaƒsku. Teraz ju˝ wiesz, gdzie jechaç na wakacje! Jak co roku organizatorzy targów zadbali o to, by odwiedzajàcym si´ nie nudzi∏o. Na goÊci czeka∏y m.in.: urz´dy miast, gmin, powiatów oraz województw. Swoje propozycje przedstawia∏y tak˝e liczne biura podró˝y, w których ofercie ka˝dy znajdzie coÊ dla siebie: od turystyki krajowej po wyjazdy na najdalsze kraƒce Êwiata, od trekkingu w górach po wczasy w spa. Na wakacyjne woja˝e zaprasza∏a nas równie˝ Chorwacja, Turcja (przy stoisku serwowano prawdziwy turecki kebab!), Bia∏oruÊ, Indonezja (która na scenie pokaza∏a pi´kny, balijski taniec), Tunezja oraz Frankfurt nad Odrà, gdzie polecano odwiedziny w Brandenburgii. Znalaz∏o si´ równie˝ coÊ dla mi∏oÊników kulinariów. Przy stoisku ˚ywca mo˝na by∏o skosztowaç prawdziwej, góralskiej kwaÊnicy, na stoisku Podlasia serwowano m.in. kiszk´ ziemniaczanà, równie˝ przy innych mo˝na by∏o degustowaç regionalne potrawy. Ka˝dy, kto w tym roku odwiedzi∏ gdaƒskie targi turystyczne, ju˝ wie, gdzie ma wyjechaç na wakacje. A ty? Szukaj inspiracji w magazynie „Âwiat”.

On 17 April 2009 the 12th International Tourist Fair took place in Gdaƒsk. Now you know where to go on holiday! As every year, the organizers made sure that the visitors weren't bored. For guests there waited: representatives of municipalities and cities, powiats and voivodeships. Numerous travel agencies also presented their offers, in which everyone could find something interesting: trips in Poland and journeys to the remotest parts of the world, trekking in the mountains and vacation in a spa. We were invited on holiday journeys also by Croatia, Turkey (from which genuine Turkish kebabs were served!), Belarus, Indonesia (which showed on stage a beautiful Bali dance), Tunisia and Frankfurt an der Oder, encouraging to visit Brandenburg. There was also something for culinary amateurs. Żywiec offered a real, highland sour cabbage soup. Podlasie served, among other things, a potato kaszanka. Also other regions organized tasting of regional dishes. Anyone, who this year visited the Gdańsk Tourist Far, knows where to go on holiday. And you Look for inspiration in “Swiat” magazine

DELICACIES FROM PODL ASIE

W Bia∏ymstoku 17 maja 2009 r. odby∏ si´ Mi´dzynarodowy Festiwal Kuchni. Na zaproszenie Podlaskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej przyjecha∏o 9 ekip profesjonalnych kucharzy z Podlasia, Francji, Litwy, Bia∏orusi i 9 ekip amatorskich z Polski i Francji. Imprez´ prowadzi∏ Karol Okrasa. By∏ te˝ jarmark, podczas którego sto∏y ugina∏y si´ pod ci´˝arem lokalnych przysmaków. Podlaski chleb, ciasta, w´dliny nie majà sobie równych w ca∏ej Polsce. Kto tu by∏, ten si´ o tym przekona∏, bowiem wszystkiego mo˝na by∏o do woli próbowaç.

On 17 May 2009 in Białystok there was the International Cuisine Festival. Upon the invitation of the Regional Tourist Organization of Podlasie there came 9 teams of professional cooks from Podlasie, France, Lithuania, Belarus and 9 amateur teams from Poland and France. The event was hosted by Karol Okrasa. There was also a fair in which the tables were bending down under the weight of local delicacies. Bread, cakes and sausages from Podlasie have no equal in the whole Poland. Those who were here, found it out, as they could taste everything.

P R O M O T I O N O F A G R O -T O U R I S M

W targach agroturystycznych AGROTRAVEL (17-19 kwietnia, Kielce) uczestniczy∏o m.in. 14 województw, 16 lokalnych grup dzia∏ania z województwa Êwi´tokrzyskiego oraz Polska Organizacja Turystyczna i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Mo˝na by∏o tak˝e zobaczyç i kupiç lokalne r´kodzie∏o oraz spróbowaç daƒ kuchni regionalnych. W trakcie targów odbywa∏y si´ równie˝ koncerty folklorystyczne.

In the agro-tourist fair AGROTRAVEL (17-19 April, Kielce) took part 14 voivodeships, 16 local active groups from Świętokrzyskie Voivodeship and the Polish Tourist Organization and Ministry of Agriculture and Rural Development. It was also possible to see and buy local handicrafts and taste local cuisine dishes. There were also folklore concerts.

117

118 -119 praga targi

118

3/6/09

16:32

Page 118

fairs

targi

P R A G A T H E FA I R L E A D E R Po raz pierwszy targi turystyczne lato odby∏y si´ w nowej siedzibie – przy ul. Marsa. Nic dziwnego, ˝e by∏o kosmicznie!

Warsaw Praga district was number one during the Summer Tourist Fair, this year organized on Marsa street.

Na targach turystycznych Lato 2009 (24-26.09) 380 wystawców kusi∏o warszawiaków ofertà na wakacje. By∏y wÊród nich polskie i zagraniczne biura podró˝y, przedstawicielstwa narodowe i regionalne. Na wielu stoiskach organizowano koncerty, degustacje, warsztaty r´kodzie∏a, jednak najwi´cej si´ dzia∏o na stoisku... warszawskiej Pragi.

Some 380 exhibitors presented their holiday offer during the 2009 Summer Tourist Fair (April 24-26), among them Polish and foreign travel agencies, regional and national representatives. Many of the exhibition stalls attracted the visitors with concerts, food tasting and handicraft workshops, but the busiest stall belonged to... the Warsaw Praga district.

PO W¸AÂCIWEJ STRONIE WIS¸Y >> Na stoisko Pragi nietrudno by∏o trafiç. JeÊli nie doprowadzi∏ tam zast´pca burmistrza Pragi Artur Buczyƒski w stroju czarodzieja, to zrobi∏a to muzyka. Wystarczy∏o zaufaç w∏asnym uszom. Na stoisku praskim przez wi´kszà cz´Êç targów koncertowa∏y najró˝niejsze kapele.

THE RIGHT BANK OF VISTULA >> It was easy to find the Praga stall. One simply couldn’t miss the vice-mayor of the district, Artur Buczyński, wearing a wizard’s attire and the folk bands performing there all day long.

PRAGA ART >> Targi by∏y okazjà, by us∏yszeç muzyk´ ze

PRAGA ART >> The fair was a perfect opportunity to hear

wszystkich stron Pragi. Pierwszego dnia przygrywa∏a Kapela Praska. Póêniej artyÊci z Galerii Klitka zapraszali do zrobienia sobie pamiàtkowej fotografii w monidle. By∏y te˝ konkursy wiedzy o dzielnicy i wirtualne spacery. Jednak prawdziwa artystyczna burza przetoczy∏a si´ przez praskie stoisko drugiego dnia. Sobota bowiem poÊwi´cona by∏ clubbingowi, shoppingowi, teatrom i galeriom, które klimatem nie majà sobie równych w ca∏ej Warszawie! Zagra∏ DJ Que Sabroso oraz kapele z klubów Sk∏ad Butelek i Saturator. Podczas wyst´pu ekipy z Saturatora do muzyków do∏àczyli si´... Górale. Koncert alternatywno-folklorystyczny poderwa∏ wszystkich!

Praga folk bands, including the well known Kapela Praska. Artists from the Klitka Gallery were making ‘monidło-style’ portraits (a type of realistic painting based on a photograph). There were also quizzes testing the knowledge of the district and virtual walks through Praga. On the second day a real cultural storm rolled over the Praga stall, presenting clubs, shops, galleries, and theatres which are absolutely unique on the Warsaw scale. Among the performers were DJ Que Sabroso and bands from the local clubs: Skład butelek and Saturator.

ORAN˚ERIA >> W niedziel´ mo˝na by∏o pog∏askaç w´˝a, spojrzeç w oczy ptasznikowi, mniej odwa˝ni czekali na chór ró˝nych ptaków Êpiewajàcych. Te zwierz´ta mog∏y na stoisko przyjÊç tylko z jednego miejsca – z Warszawskiego Zoo. Bo to w∏aÊnie zoo by∏o goÊciem specjalnym. Jego pracownicy s∏u˝yli równie˝ poradami, dotyczàcymi hodowli zwierzà egzotycznych.

ORANGERY >> Sunday was definitely the animals’ day – it was possible to touch a snake, look straight into the eyes of a bird spider, or simply enjoy a choir of various singing birds. All the animals came to the fair from the ZOO, which was the main attraction on day three. In addition one was able to get experts’ advice on exotic animal breeding and keeping.

STATYSTYKI >> W sumie XIV Targi Turystyki i Wypoczynku Lato 2009 odwiedzi∏o ponad 26 tys. osób. Honorowy patronat nad ca∏oÊcià imprezy sprawowali p. Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent m. st. Warszawy, p. Rafa∏ Szmytke, prezes Polskiej Organizacji Turystycznej oraz p. Jan Korsak, prezes Polskiej Izby Turystyki.

STATISTICS >> The 14th Summer Tourism and Holiday Fair 2009 attracted 26,000 people. The honorary patrons of the event were the president of Warsaw, Hanna GronkiewiczWaltz, president of the Polish Tourist Organisation, Rafał Szmytke, and the president of the Polish Chamber of Tourism, Jan Korsak.

119

120-124 ksiazki

120

3/6/09

16:33

Page 120

ksià˝ki

Aldona Korzeniowska

Amazonka: Zagadka êród∏a królowej rzek èród∏a Amazonki nie by∏y znane do 1996 r. Postanowi∏ je odkryç Jacek Pa∏kiewicz. Mimo ˝e jego wyprawa by∏a skrupulatnie przygotowana, dwutygodniowa w´drówka okaza∏a si´ morderczym wysi∏kiem: jej uczestnicy przedzierali si´ przez Puszcz´ Amazoƒskà wÊród robactwa i niebezpiecznych zwierzàt. Nagrodà by∏o odkrycie tajemnicy królowej rzek. Doskona∏a relacja doÊwiadczonego survivalowca. Jacek Pa∏kiewicz Zysk i Sk-a. Cena: 40 z∏

Francja Pi´knie wydany album jest w´drówkà przez Francj´. Na fotografiach zobaczymy codzienne ˝ycie Francuzów, poczujemy zapach francuskich potraw, Êwie˝o parzonej kawy w cieniu wie˝y Eiffla i wina serwowanego w knajpce na Lazurowym Wybrze˝u. Odwiedzimy najpi´kniejsze pa∏ace, przespacerujemy si´ po ulicach ró˝nych miast i pop∏yniemy w rejs jachtem z Saint-Tropez. Francois D’Humidres Hachette. Cena: 70 z∏

Szlaki turystyczne W Polsce mo˝na sp´dziç wspania∏y urlop. Autorzy przewodnika opracowali kilkanaÊcie tras tematycznych. Sà wÊród nich m.in. Szlak Cysterski, Romaƒski, Piastowski, Tatarski, Renesansu... Ka˝dy znajdzie tu coÊ dla siebie. Dzi´ki zawartym w przewodniku mapom samochodowym, adresom i ilustracjom na pewno si´ nie zgubimy! Izabela i Robert Szewczykowie Carta Blanca. Cena: 36 z∏

120-124 ksiazki

3/6/09

16:33

Page 122

Restauracja société ul. Ró˝ana 14, tel.: 022 540 13 33, e-mail: [emailprotected]

oferujemy urozmaicone menu z akcentami kuchni polskiej i Êródziemnomorskiej, organizujemy imprezy okolicznoÊciowe tj. bankiety, wesela, konferencje oraz spotkania biznesowe, proponujemy mile sp´dziç czas w otoczeniu zieleni naszego ogrodu We offer a varied menu with some accents of Polish and Mediterranean cuisine, we organize occasional parties, that is banquets, wedding receptions, conferences and business meetings We recommend spending nice time in our green garden.

w w w. s o c i e t e . p l

120-124 ksiazki

3/6/09

16:33

Page 124

Golf in Egypt?

Golf w Egipcie? Bogata oferta, komfort, wspania∏e s∏oƒce i hektary soczyÊcie zielonej trawy... Najlepsze warunki do golfa znajdziemy poÊród szumiàcych palm w krainie Sfinksa i piramid. Gotowi do podró˝y? Rich offer, comfort, brilliant sun and hectares of juicy green grass. The best conditions for golf we will find among rustling palm trees in the land of the Sphinx and the pyramids. Are you ready to go?

[PDF] Dorota Chojnowska redaktor naczelna - Free Download PDF (2024)